Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Ustaleniarzymskichprawnikównatematwartości
25
danymajątekwmomenciejegowyceny.Wartośćrynkowąokreślano
jakoquantivenirepotest,czylikwotę,zajakądanyartykułmożezostać
sprzedany,lubquantivenderepotest,cowskazywało,zailewłaściciel
możegosprzedać.Tenrodzajwartościbranopoduwagęwprocesach
spadkowych,przyodzyskiwaniustratwtransporciemorskimoraz
wpowództwiezaszkodypowstałegłównienaścianachdomów(ma-
lowidłaścienne).Kategoriawartościrynkowejodpowiadaraczejcenie
bieżącej,czylisumiepieniędzy,zajakąnaogółsąwymienianedobra
nawolnymrynku.Określeniequantivenirepotest,czyliideawartości
rynkowej,zawieramyśl,żewartośćtadotyczyilościpieniędzy,zaktórą
możnasprzedaćdanedobro,żeistniejepotencjalnynabywcaskłonny
zakupićjeorazzapłacićpełnąwartośćprzedmiotowegomajątkuwła-
ścicielowi.Kategoriawartościrynkowejskoncentrowanajestnaistocie
przedmiotudociekaniaprawnikówrzymskich,tzn.naustaleniuceny,
poktórejwdanychokolicznościachdanemieniezostałobyprawdopo-
dobniesprzedanewdniuwyceny.Kategoriatadotyczyrównieżceny
rocznegonajmudanejnieruchomości(łac.quantilocaripotest-zaile
rzeczmożebyćwynajęta,lubquantilocarepotes-zailemożeszjąwy-
nająć)11.
Wartośćzwykła(ogólna)jestpodstawowymrodzajemwartości
wprawierzymskim,amimotowżadnymźródleniezostaławpeł-
nizdefiniowana.Wartośćzwykłajestwartościąkonkretnegomienia
ogólniedlaludzi.Zostałaonaprzeciwstawionaszczególnejwartości
dladanychosóborazwartościrynkowej.Wjęzykułacińskimtenro-
dzajwartościokreślanyjestjakoverumpretiumalboverumreipretium.
Wtymsamymznaczeniuużywanojeszczeinnewyrażenia,takiejak:
iustumpretium,pretiumrei,pretium,veraaestimatio,verareiaestima-
tio,iustaaestimatio,pretiiaestimatio,reiaestimatio,aestimatiocorpo-
ris,adcorpus,aestimatioexveritate,aestimatio,veritas,reiveritas,res
vera,ipsaresorazquantitas.Najlepszymodpowiednikiemrzymskiej
wartościzwykłej(łac.verumpretium)jestniemieckitermingemeiner
Werth,zkodeksupruskiegoz1794r.(AllgemeinesLandrecht)oraz
zpóźniejszychniemieckichustaw.Kategorięverumpretiumstosowa-
11Zob.ibidem,s.238-240.
