Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Ustaleniarzymskichprawnikównatematwartości
27
tościmajątkudlawłaścicielajestkoncepcjawartościużytkowej,jak
konstatowałN.Matthews13.
Czwartymrodzajemwartościwyróżnionymwprawierzymskim
jestwartośćsentymentalna,połacinie-afectionisaestimatioorazpre-
tiumexafectu.Jesttospecyficznyrodzajwartości.Rzymscyjuryści
traktowalioniejpobieżniewswoichtekstachipostulowalijejodrzuce-
niezpowodubrakumożliwościjejwycenywpieniądzu.Wartośćtajest
określanawyłączniewzględamiuczuciowymi,zuwaginajakąkolwiek
jakośćlubatrybutprzedmiotuwyceny.Ztegoteżwzględuwartośćta
niemogłabyćwłączonaanidowartościogólnej(zwykłej),anidowar-
tościmajątkudlawłaściciela.Dlazilustrowaniatejwartościprzywoły-
wanomiłośćwłaścicieladoniewolnika.Rzymscyprawnicyuważali,że
przywyceniewartościniewolnikadlawłaścicielanienależystosować
aniproceduryverumpretium,aniproceduryutilitas.Uważalioni,że
uczuciemożestanowićpodstawępozwunp.wprzypadkuutratynie-
wolnikalubwceluodzyskaniawartościusługniewolnika,aleuczucia
tegonienależywliczaćdoodszkodowania.Rzymskierozwiązaniatej
kwestiiprzeniesionowXVIIIiXIXw.dosystemówprawnychm.in.
NiemieciFrancji,wktórychniedopuszczasię,abysentymentalne
iinneaspektyniepieniężnebyłyuwzględnianeprzywyceniemajątku.
NatomiastwWielkiejBrytaniiiUSawartośćrynkowąmożnaoprzeć
nawartościsentymentalnej,gdydanymajątekprzedstawiadlanabyw-
cywartośćszczególnąigotówjestonzapłacićwyższącenę.Naogół
jednakwartośćsentymentalnaodgrywaważnąrolędlawłaścicielama-
jątku.Kategoriatawskazujewięc,żekwestieniepieniężne,takiejak
sentymentczywzględyosobiste,mogąbyćgłównąprzyczynąwartości,
cooznacza,żeopinieludzinatematrzeczymogąwpływaćnawartość
dóbrlubmajątku.aleprzysądowejwyceniepragnieńlubsentymentów
niemożnaprzeliczyćnapieniądzeiwówczaspodstawącenymożebyć
albopierwotnykosztwytworzenia,albokosztodtworzeniapomniej-
szonyoamortyzację,coodpowiadaprawurzymskiemu14.
13Zob.ibidem,s.244-247.
14Zob.ibidem,s.247-249.