Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nejhipotezyipopartajestpewnąsumąspostrzeżeństwierdzających
faktycodokonkretnychdzieł.Różnemetodywyjaśnieńłączypo-
dobnyschematichprzedstawianiawargumentacji–schematza-
mkniętegokoła,któreściślełączyogólnetezyteoretycznezewska-
zówkamimetodycznymiizmodelowymiprzykładamizastosowania
tychwskazówekwodniesieniudowybranychobrazów,araczejdo
pewnychfaktów,jakiewopisowejcharakterystycetychobrazówsię
określa.Metodyformułujesięwtakisposóbpoto,abyprzedstawić
jejakouniwersalne,boodpowiadająceistotnymipowszechniewy-
stępującym,gatunkowymwłaściwościomobrazu,azarazempoto,
abystosującdanąmetodę,możnabyłowyjaśnićwszystkiekolejne
przypadkizgodnieztym,coteoriaogólniestwierdza.
Sprzężeniezwrotnemiędzysposobemokreśleniaogólnejteo-
riiobrazuimetodyeksplanacyjnejasposobemokreśleniafaktów
owyjaśnianymdziele,przyjmujepostaćsylogizmu,czylischematu
wnioskowaniazdwóchprzesłanekzawierającychwspólnyelement
(wtymprzypadkuobraz),którynanaszymprzykładziemożna
przedstawićnastępująco10:
Przesłanka1(stwierdzeniefaktu):tenobrazprzedstawiadziew-
czynęzodciętąmęskągłowąnamisie;
Przesłanka2(teoriaogólna,implikującametodę):obrazyrepre-
zentujątypyprzedstawienioweopartenamotywachzaczerpnię-
tychzeźródełliterackich;
Wniosekwyjaśniający:tenobrazprzedstawiaSalome.
Powyższywariantsylogizmuodpowiadamodelowiwnioskowania
indukcyjnego,którewychodziodprzesłankiszczegółowej,czyli
stwierdzeniafaktuopojedynczymobrazie,anastępniesprowadza
ówfaktdozasadyogólnej,stanowiącejwspólnymianownikfak-
tówstwierdzanychwprzypadkuwieluinnychobrazów.Indukcyj-
naformasylogizmujestjednakwymiennanawariantodwrotny,
dedukcyjny:
10
Zagadnienieodwracalnościindukcyjnejidedukcyjnejkonstrukcjisylogizmów
wperspektywiefilozofiinaukiomówiłznakomicieKurtW.Zeidler,Idealizm
asceptycyzm,przeł.A.J.NorasiT.Kubalica,„FoliaPhilosophica”2015,nr33,
s.13–27.
11
AdamMickiewiczUniversityPress©2022
