Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wyludniłosięniemalzupełnie.Tłumy,nieprzeliczonezdajesiętłumy,
wstraszliwejpaniceszłylubbiegłyszosami,drogamilubwręcz,przezpola
iłąkiztobołkaminaplecach.Paniewdomowychubraniach,bezkapeluszy,
mężczyźniubranibylejak,objuczenipakunkami,chorzywlokącysięipro-
wadzeniprzezkrewnych,dziecipłacząceirozwrzeszczanewniebogło-
sy[…]”24.
Rozpoczęłysięlataokupacyjnegogłodu.Zzapiskówpamiętnikarskich
Dybowskiegowynika,żeodtegomomentuubóstwobyłostałymgościem
wichdomu.ŻyciewPiwonicachzaczęłobieczupełnieinnymrytmem.Po-
łowamieszkańcówwsichodziłapracować„doPrus”–jaknazywanoczęść
Wielkopolskipodzaborempruskim.Granicaznajdowałasięsześćkilome-
trówodPiwonic.Chłopiprzechodziliprzeznią,gdyżrelacjamarkiirubla
utrzymywałasięnastałympoziomie,awymianawalutynienależałado
skomplikowanychczynności.SzkołaDybowskiegoniefunkcjonowała,ażyć
zczegośtrzebabyło.MatkaJanuszazajmowałasięgłówniepisaniemiod-
czytywaniemlistówstarszym,niepiśmiennymmieszkańcomwsi.Pracujący
natereniePrus,zapewnezpomocąbardziej„światłych”,pisywalidoswoich
domów.TelistytrafiałydorąkmatkiJanusza,któraodczytywałajeludziom,
apotemnanieodpisywała.Listybyłyniekiedywzruszające,bowszyscy
wiedzieli,żeichbliscyharujądosłowniewpocieczoławnajcięższychwa-
runkachuobcych.
GospodarzenatomiastzewszystkimiproblemamiprzychodzilidoTeodo-
raDybowskiego,któryzajmowałsięsprawamitypowourzędowymi.Ojciec
Januszapisałchłopomprośby,zażalenia,odwołania,decydowałnawet
wkwestii,czydochoregowezwaćlekarza,czyzawieźćgodoszpitala25.
PatriotycznewychowanieodebranewdomuniepozwoliłomłodymDy-
bowskim–wnukompowstańcalistopadowego–siedziećspokojnie,gdy
„ojczyznawpotrzebie”.Jedenzbraci–Zdzisław–uciekłdoLegionów.Kiedy
porokuprzyjechałnaurlop,przywiózłnajmłodszemubratuJanuszowiwiel-
kiskarb:prawdziwegopolskiegoorzełka.„Tamała,wybitasztancąblaszka
byładlamniesynonimemojczyzny,którąjużnauczonomniekochać,bodom
naszżyłnarodowątradycją”26.
24M.Dąbrowska,Rzemiennymdyszlem,[w:]taż,Pismarozproszone,t.1,Kraków
1964,s.95.
25Zob.J.T.Dybowski,Życiebezliberii,flZiemiaKaliska”1963,nr12,s.10.
26J.T.Dybowski,Życiebezliberii,„ZiemiaKaliska”1963,nr13,s.10.
19
