Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Laboratorium”JerzegoGrotowskiego
flTamteeksperymentymiałyjednakcharakterlaboratoryjny.Były
zamknięte,odwiązaneodkontekstuspołecznego,odwołującsięprzede
wszystkimdopsychologii,doprzeżyćintymnych,eksploatacjiwnętrza
jednostki.[ś]Sądzę,żestosowaniepsychologizmuwteatrzetospora
pomyłka.Przedpomylonymstosowaniempsychologiiczypsychoanalizy
przestrzegałClaudeLévi-Strauss,mówiąc,żeszafujeonawyjaśnieniami-
-wytrychami.Atomożeprowadzićdookropnościiudręczeń[ś]”33.
Idalej:
flDoindywidualnych,osobistychprzeżyćaktorastaramsięnie
odwoływać,niepenetrowaćjegoduszy.Niepodejmowałbymsię
eksploatowaniaważnego,jednostkowego,niepowtarzalnegoprzeży-
ciaosobistegoaktora,bytworzyćzniegostrukturęsceniczną.Atak
zrobiłGrotowskizRyszardemCieślakiemwKsięciuNiezłomnym.Czę-
stopowtarzał,żemateriałdorolizaczerpnęlizekstatycznegoprze-
życiazczasówwczesnejmłodościRyśka.Uważam,żetakagrapro-
wadzićmożedorzeczyryzykownych,erupcji,dopogubieniasię,
Fot.:TeatrLaboratorium
amożenawetdosamozniszczenia.
Umniejestzupełnieinaczej.Wpracyzaktoremodwołujęsiędo
doznańświatazewnętrznego,wktóresamiuplątaliśmysię.Sątona
przykładprzeżyciazeZgromadzeń,zWypraw,zosobistychpodróży,
zpodróżywliteraturę.
Naszteatrniejestteatrempsychologizującym.Staramsięuciekać
odpsychologiiipsychoanalizy,wimiętejsamejzasady,októrejmówił
Lévi-Strauss:psychologiajesttotenrodzajniebezpieczeństwawdo-
świadczeniuhumanisty,którepowodujeciągłeoddawanieprymatu
egocentryzmowi,antropocentryzmowi.Tymsamymstawiaczłowieka,
czysięchce,czyniechce,wsytuacjiwładcyiwpozycjidysponenta
Grotowskinapróbie,
całymdobrodziejstwemnatury.Tojestnieekologiczne.Chciałempo-
Opole,TeatrLaboratorium
wiedzieć«nieetyczne»,zdajemisięjednak,żepojęcie«ekologiczne»
13Rzędów,1964
ma,wtymwypadku,większyciężargatunkowy.[ś]Osobę,zktórą
pracuję,takstaramsięnaprowadzać,ażebyzobaczyłasięjakoma-
lutkacząstkanatury,odpowiadającatemuwszystkiemu,«będącawod-
powiedzi»wobectego,cowokółgra”34.
Zatemnietylkokapitalistycznakoncepcjaflteatru-przedsiębior-
stwa”,flteatru-fabryki”znajdujesięwopozycjidolaboratoriówteatral-
nych.Bywająoneatakowane-itoniekiedyjeszczebardziejgwał-
townie-równieżprzezniektórychtwórcówawangardowych.
TadeuszKantornaprzykładnegowałsamąideęlaboratoriumte-
atralnego.Jegozdaniem-podobniejakkiedyśWitkacego-prawdzi-
41
