Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wsamymcentrumliginiemateżangielskiego.Zgrupyjęzykównieindoeuropej-
skichskrajnepołożenie(peryferia)zajmujązachodniejęzykiuralskie(węgierski
ibałtyckofińskie).Haspelmath(2001)opisałspecyfikęgramatycznąjęzykóware-
ałueuropejskiegowaspekcieuniwersaliów.Wymieniłonnastępującecechytzw.
europeizmów(Europeanisms):współistnienierodzajnikaokreślonegoinieokre-
ślonego,postpozycyjnezdaniawzględnezodmiennymzaimkiemwzględnym,
analitycznaformaperfektuwpostacipołączeniaczasownikamiećiimiesłowu
biernego,unifikacjawyrażeniapodmiotu,wwynikuktórejeksperiencerjestwyra-
żonyzapomocąnominatiwu,konstrukcjapasywnazespecyficznymimiesłowem
biernyminieprzechodnimczasownikiemposiłkowym,preferowanieproduktyw-
nychczasownikówdekauzatywnychzamiastkauzatywnychwparachinchoatyw-
no-kauzatywnychtypuzłamać/złamaćsię,wyrażenieposesorazewnętrznego
zapomocądatiwu,braknegacjiczasownikowejwsytuacjizaimkaprzeczącego,
stosowaniepartykułwkonstrukcjachporównawczych,konstrukcjeekwatywne
nabazieprzysłówkowychzdańwzględnych,niemożnośćopuszczeniazaimków
podmiotowychnawetwtedy,gdywystępujezwiązekzgody,różnicewformiein-
tensyfikatorówirefleksywów(np.niem.selbstversussich).Zapotencjalnecechy
europeizmówuważasięrównieżistnieniemorfologicznegostopniaporównawcze-
goprzymiotników,synkretyzmkomitatiwuinarzędnika(intrumentalis),istnienie
supletywnegoliczebnikaporządkowegodrugiitd.Występująonewwiększości
językówareałueuropejskiego,sąnatomiastnieobecnewjęzykachgeograficznie
donichprzylegających(celtyckich,turkijskich,wschodnichuralskich,abchasko-
-adygejskichinach-dagestańskich,prawdopodobnieteżwafroazjatyckich)oraz
wewschodnichindoeuropejskich,takichjakormiańskiczyindoirańskie.
Innegopodziałuligjęzykowych(nadającimokreślenieugrupowańarealno-
-historycznych)zuwzględnieniemjęzykówuralskichdzisiejszychlubobecnych
wprzeszłości,aczęstokroćtakżejęzykówwywodzącychsięspozatejrodziny,do-
konałjedenznajwybitniejszychautorytetówwdziedziniefennougrystykiisamo-
jedystykiostatnichczasów,przedwcześniezmarłyrosyjsko-niemieckilingwista-
JewgienijHelimski(2003;2006).ZapunktwyjściawbadaniachHelimskiprzyjął
definicjęligijęzykowejsformułowanąprzezWładimiraNieroznaka(Нерознак
1985;1998).Uznałzatem,iżligastanowispecyficznytyparealno-historycznej
wspólnotyjęzykowej,cechującejsięokreślonąliczbącechzbieżnychpodwzglę-
demstrukturalnymimateriałowym,uzyskanychwwynikudługotrwałegoiinten-
sywnego,bezpośredniegorozwojukonwergentnegowobrębiejednejprzestrzeni
geograficznej.WświetlekoncepcjiHelimskiegoareałeuroazjatyckikształtująna-
stępująceligijęzykowe:
1)europejskaligajęzykowa,
2)rosyjskaligajęzykowa,
3)górnojenisejskaligajęzykowa,
4)bałtycka(bałtycko-skandynawska,hanzeatycka)ligajęzykowa,
5)dunajska(karpacka)ligajęzykowa,
-32-
