Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Tytułemwstępu
Genezaniniejszejmonografiiznajdujesweźródławnaszejhistorii,aściślej
rzeczujmując,wwydarzeniachzdrugiejpołowyXIXw.,októrychAndrzej
Garlickipisał,conastępuje:
5grudnia1867r.wZułowie,wpowiecieświęciańskim,urodziłosięJózefo-
wiWincentemuPiotrowiPiłsudskiemuiżoniejegoMariizBillewiczówczwarte
dziecko,adrugizkoleisyn.Wdziesięćdnipóźniejniemowlęochrzczonezostało
imionamiJózefKlemens.
PoczątkiroduPiłsudskichsięgająwiekuXV
,gdystarostaupickiBartłomiejSta-
nisławowiczGiniejtowicznazwałsięPiłsudskimodposiadłościswejPiłsudy.Dzieje
wcześniejszeGiniejtowiczówrysująsięniezbytjasnoitrudnooddzielićlegendęod
rzeczywistości.Wkażdymraziebyłtoródometrycedawnej,naLitwierozgałęziony
i-choćnieprzesadnie-zamożny.(…)
MariaBillewiczównawniosławposagu12tys.hektarówikilkasettys.rubli,co
stanowiłowcalepokaźnąfortunę.(…)Młodemałżeństwoniemalzarazpoślubie
musiałoopuścićŻmudźizamieszkaćwodległymo60kilometrówodWilnaZuło-
wie.PrzyczynąbyłozaangażowaniesięwwalkępowstańcząJózefaPiłsudskiego,
komisarzanapowiatkowieńskizramieniaWydziałuZarządzającegoProwincjami
Litwy.(…)
ZułówstałsiędlamałegoZiukasynonimemzamożności,spokojuiradości.Tym
boleśniejszawięcmusiałabyćutratategowszystkiego[wwynikubankructwaojca-
S.D.]poprzeniesieniusiędoWilna.WWilnierozpocząłPiłsudskinaukęwgimnazjum
rządowymiprzeżyłwówczasdrugipoopuszczeniuZułowaszok.
Ideałwychowawczydomuiideałwychowawczyszkołyrosyjskiejbyłydiametral-
nieróżne.Domwychowywałwduchutradycjipolskiej,wduchupatriotyzmu.(…)
Niemniejwyraźne,aczdiametralnieodmienne,celewychowawczeprzyświecały
szkolerosyjskiej.Zderzenieideiwpojonychwdomuiprogramuwychowawczego
szkołycarskiejmusiałodoprowadzićdokonfliktu[Garlicki1990,7-10].
Ówkonflikt,charakterystycznydlacałegopokolenia,którewchodziło
wżyciepotragicznymupadkupowstaniastyczniowego1863r.(kolejnego
zrywuniepodległościowegoepokipowstańnarodowych),zdeterminowałdal-
