Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
I.Założeniateoretyczneizasadyopisu
Rewolucja1905r.izwiązanyzniąstrajkszkolny(rozpoczynająceokres
1905-1918)doprowadziływzaborzerosyjskimdopewnegozłagodzeniaucisku
narodowego,spowodowałyznaczneożywienieżyciapolitycznegoikulturalne-
go.Autonomiapolitycznawzaborzeaustriackimwsposóbstabilnyzapewniała
awanskulturalnypolszczyźnie,wybuchIwojnyświatowejzmieniłantypolskie
nastawieniewszystkichtrzechzaborców.Tenokres-poprzedzającyodzyskanie
niepodległości-trzebawidziećjakoswoistepodsumowanierozwojupolsz-
czyznyXIXw.Ogólnym(literackimkulturalnym,inteligenckim)wariantem
językanarodowegoposługiwałosięwpierwszym20-leciuXXwiekuokoło
10%etnicznychużytkownikówpolszczyzny,adrugie10%byłonadrodze
awansukulturowego,umożliwiającegoposługiwaniesięjęzykiemogólnym.
Dotejpierwszejgrupy,sprawnychiświadomychużytkownikówpolszczyzny
ogólnej,należałJózefPiłsudski,czegodowodząjegoteksty.
OdzyskanieprzezPolskęniepodległościpo123latachzaborówwytwo-
rzyłonaobszarzepaństwanowąsytuacjęwsferzekulturyintelektualnej:
Otokulturapolskawzetknięciuztrzemadominującymi,nierzadkopodwzględem
cywilizacyjnymwyżejodniejstojącymikulturamipotęgzaborczych,zachowałatyle
wewnętrznejspójności,żew1918rokumożnabyło-pomimowyraźnychróżnic
międzyzaborowych-mówićojejjednościponadwszelkimipodziałami.Umocnienie
iobronatejjednościnaprzestrzeniprzeszłostuleciabyłyzpewnościąnajwiększą
zasługąinteligencjipolskiejdobyrozbiorów.W1918rokurównieżideairredenty
ibudowyzrębówwłasnejpaństwowościokazałasięosią,wokółktórejmożnabyło
zjednoczyćistotnączęśćspołeczeństwapolskiego(…).Wrazzodzyskaniemniepod-
ległościosłabłyrównieżograniczenia,jakiewokresierozbiorowymkrępowałyrozwój
polskiejnaukiikultury.Własnepaństwomogłozaoferowaćuczonymiartystomto,
czegonajbardziejimbrakowałowXIXwieku-perspektywyfinansowegowsparcia,
katedryuniwersyteckie,stypendia,niezależnestowarzyszenianaukoweitwórcze,
przedewszystkimzaśogólnokrajoweagendyjednoczące,wspierająceistymulujące
działalnośćintelektualnąiartystyczną[Micińska2008,190-191,192-193].
JózefaPiłsudskiego-wtymkontekście-należywidziećjakoprzedsta-
wicielatejinteligencji,któraobroniłajednośćwspólnotynarodowejwokresie
zaborów,atakżejakokreatoraniepodległościpaństwainowychwarunków
jegorozwoju.Tymsamym-zewzględunajegopozycjęwRzeczypospo-
litej-miałonwpływnakształtowanienowegowizerunkuifunkcjijęzyka
narodowego:
