Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ryc.3.Naprężeniapowolikumulująsięwskorupieziemskiej,gdyichwielkośćzostanie
przekroczonanastępujewstrząs
Zapadowe
trzęsienia
ziemi
wiążą
się
z
zapadaniem
stropów
nad
pustkami
wprzypowierzchniowejstrefieskorupyziemskiej,np.zapadaniesięstropówjaskiń,stropów
pustekpowstałychwskutekwymywaniapodpowierzchniąziemiosadówwęglanowych,
gipsowychisolnych.Trzęsieniaziemitegotypusązwiązanenajczęściejzobszarami
krasowymi.Wstrząsysąnaogółsłabeiobejmująnajwyżej3%wszystkichtrzęsieńziemi.
Spowodowaneprzeznieszkodysąnaogółniewielkie.Mająteżbardzoograniczonyzasięg
oddziaływania.Dozapadowychtrzęsieńziemizaliczasięrównieżtąpnięcia–wstrząsy
wywołanezapadaniemsięwyrobiskgórniczych.Gdykopalnieznajdująsiępodobszarami
zabudowanymi,asiećchodnikówjestgęsta,tąpnięciamogąpoczynićznaczneszkody.
WPolscetąpnięciazdarzająsięnaGórnymŚląsku,atakżenaDolnymŚląsku,wrejonach
eksploatacjizłóżwęglakamiennegoorazmiedzi.
Tektonicznetrzęsieniaziemisąnajczęstszeinajgroźniejszewskutkach.Stanowiąone
około90%wszystkichtrzęsieńnakuliziemskiej.Przyczynątektonicznychtrzęsieńziemi
jestgwałtowneprzemieszczeniesięmasskalnychwskorupieziemskiejlubgórnym
płaszczu
Ziemi,
wywołane
rozładowaniem
nagromadzonych
naprężeń.
W
skorupie
ziemskiejiwgórnympłaszczuistniejąstrefyszczególniepodatnenakumulacjęnaprężeń.
Naprężeniatemogągromadzićsiętylkodopewnejkrytycznejwielkości,poktórej
przekroczeniunastąpigwałtownerozładowanienagromadzonejenergiiwpostaciwstrząsów
sejsmicznych.Obecnośćtychstrefjestuwarunkowananajczęściejprocesamizachodzącymi
wgórnympłaszczuZiemi.
Oprócz
trzęsień
ziemi
wywołanych
przyczynami
naturalnymi
wyróżnia
się
też
technogenicznetrzęsieniaziemispowodowanedziałalnościączłowieka,np.wydobywaniem
kopalin,eksploatacjąwódpodziemnych,budowądużychobiektówinżynierskich–zapór
wodnych,wysokościowcówiin.Naprzykład,najwyższywieżowiecświata(508m)omasie700
tys.tonwywieranapodłożeciśnienie4,7MPa.Wlatach1997–2003zanotowanowiele
wstrząsów,którychźródłoznajdowałosiębezpośredniopodfundamentamitegobudynku.
Trzęsieniaziemisąteżobserwowaneprzywypełnianiusztucznychzbiornikówwodnych.
Podniesieniepoziomuwody(czasemponad100m)powodujewzrostciśnieniawodywskałach
poddnemzbiornika.Częstewstrząsyobserwowanom.in.wrejoniezaporyHooverDam(Stany
Zjednoczone)iwielkiejzaporywAsuanie(Egipt).
Elementytrzęsieniaziemi
