Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
JoannaRydzewska
wyłącznieirracjonalnymdefektem”39.WtensposóbDerridatłumaczy
ograniczeniaprawaludzkiego,którejestzawszeomylneprzezsamoist-
nienieswoichBprzyszłych”usprawiedliwieńorazprzezstwierdzenie,że
Bkonstytuowaniesięwszelkichpaństwdokonujesięwsytuacji,którą
możemynazwaćrewolucyjną”40.Coistotnewtymkontekście,Derrida
rozważamożliwośćsprawiedliwości,pytając:BJakmamyrozgraniczyć
mocnaszegoprawa,ową«mocprawną»(...),odprzemocy,którąuzna-
jemyzaniesprawiedliwą?”41.Innymisłowy,docieka,wjakisposóbmo-
żemykiedykolwiekustanowićsprawiedliwość(wodniesieniudoprawa),
zważywszy,żepierwszyaktustanawiającytoprawobyłopartynanie-
sprawiedliwości.TakiesąwłaśniePascalowskieograniczeniarozumu
wprzeciwieństwiedoprawaboskiego.
PostsekularnemyślenieDerridystanowiważnyelementnaszegood-
czytaniaIdyzprzynajmniejdwóchpowodów:popierwsze,zewzględu
najegotezęzakładającą,żeistniejenieuniknionaprzemoczałożyciel-
ska,którajestniepoznawalnaizanegowana,apodrugie,żekażdapróba
zidentyfikowaniawinykończysięklęskązpowoduomylnościludzkiego
rozumowania.Nieoznaczato,żeprzemoczostajezaakceptowana,ara-
czejżewysiłki,byuczynićjąjednoznaczną,częstonapotykająopórwpo-
stacitajemnicywinyiodpowiedzialności.Jedyne,comożemyuczynić,
toprzyjąćdowiadomościistnieniezbrodni(przemocyzałożycielskiej)
oraz,wduchupostsekularyzmu,stawićczołaograniczeniompoznania.
IdajestfilmemoHolocauścieitrudnychrelacjachpolsko-żydowskich
związanychzdługąhistoriążydowskiegowykluczeniaorazprzemocą
założycielską,którejpoczątkówniepodobnawyśledzić.Pawlikowski
wswoimpostsekularnymfilmieprzywołujeją,abyprzyjrzećsięjedy-
nieostatniemuspośródprzejawówtejprzemocy,ujawnićgoizadumać
sięwciszynadjegomistycyzmembezoskarżycielskiegowskazywania
palcem.Popierwsze,Idajestjednymzpierwszychfilmów,wrazzPokło-
siem(2012)WładysławaPasikowskiego,któryprzyznaje,żezdarzałysię
przypadkizabójstwdokonywanychnaŻydachprzezPolaków,stająctym
samymwopozycjidopublicznychifilmowychreprezentacjipodkreślają-
cychnarracjęoPolakachratującychŻydówwczasiedrugiejwojnyświa-
towej.Pomimowzmożonegoodlat90.zainteresowaniawykopaliskami
ibadaniamihistorycznymiwydarzeniatakiejakmorderstwaczłonków
wspólnotyżydowskiejprzezPolakówpozostawaływdużejmierzenie-
39
JesseCouenhoven,St.Augustine)sDoctrineofOriginalSin,BAugustinianStudies”
2005,t.36,nr2,s.366.
40
41
Tamże,s.6.
JacquesDerrida,dz.cyt.,s.35.
