Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Messalina,czyliwniewolistereotypu
35
społecznemuporządkowiustalonemuprzezobyczajiprawobardziejniżprzeniesienia
międzyinnymigrupamispołecznymi.Nieznaczyto,żeliteraturatakichsytuacjinie
opisuje,alewkażdymprzypadkumusiałodojśćdoczegośwrodzajumoralnego
oczyszczenia,jaktomiałomiejscewopowieściLiwiuszaoaferzeBakchanaliów.Jedną
zbohaterektejhistoriijestHispalaFecennia,którąLiwiusznazywapoprostuscortum,
cojestokreśleniemprostytutki.Dlarzymskiegohistorykajesttojednakscortumnobile,
ponieważtojejzeznaniadoprowadziłydorozbiciarzekomegospiskuzagrażającego
Rzymowi7.WceluuwiarygodnieniatejnietypowejtransgresjiLiwiuszopisujeHispalę,
nieodwołującsiędostereotypowychpojęćcharakteryzującychkobietyjejprofesji,jak
chociażbylibido,cozwykletłumaczysięjakoseksualnażądza.Termintennapiętnował
nietylkokobiety,lecztakżemężczyzn,ponieważzakładałniekontrolowaneuleganie
własnymnamiętnościom.Idealnamatronapowinnabyćwłaściwieaseksualna,aideal-
nymężczyzna(uir)powinienwtejdziedziniezachowywaćdyscyplinęiprzestrzegać
normwynikającychztradycji.Brakkontrolinadwłasnymciałembyłźródłemróżnych
kłopotówosobistych,skutkującychproblemamiwwymiarzepublicznym.Ztegoteż
względuterminteniróżnejegopochodne,byłskutecznymnarzędziemwideologicz-
nejwalce.Wprzypadkumężczyznsłużyłdozdyskredytowaniaprzeciwnikówpoli-
tycznych,wprzypadkukobiet—donapiętnowaniatych,któreodrzucałysztywny
gorsetnormseksualnychiwkraczaływsferyzastrzeżonedlamężczyzn8.
Rzymistniałiodnosiłsukcesydziękiopiecebogówizachowywaniumosmaiorum,
czyliobyczajuprzodków.Podtympojęciemkryjąsięnormyetyczneiwzorypostępo-
wania,któreobowiązywałyrzymskąarystokrację.Zwrotprzodkowienasi(maiores
nostri)takpostanowililubmielitakączyinnąopinięmiałrangęautorytetuiwagęar-
gumenturozstrzygającegowszelkiewątpliwościdotyczącezasadpostępowaniawpry-
watnymipublicznymżyciunobilaijegorodziny.Wtymsensiemosmaiorumbyło
zjednejstronyinstrumentemkontrolispołecznejrzymskiejnobilitas,azdrugiej—
uzasadniałojejwładzę9.Rzymbyłrepublikąarystokratyczną,atooznaczało,żewszer-
szym,symbolicznymwymiarzeideologiamosmaiorumbyłakluczowymelementem
rzymskiejtożsamości,tymsamymdecydowałaowyobrażeniundobrego”Rzymianina
jakoobrońcytradycji.
Ideologiamosmaiorumnajsilniejzmaterializowałasięwhistoriografiiwformieexempla,
czylipozytywnychinegatywnychprzykładówzhistoriiRzymu,któreodpierwszychanna-
listówpocząwszy,byłystrukturalnymelementemhistorycznejnarracji.Poprzezdobór
odpowiednichprzykładówautorzypropagowaliiutrwalali(wpewnymsensietakżekon-
struowali)wzorypostępowaniaRzymianwobecsiebieiswoichbliskich,wobecwspółobywate-
HommagedJacquelineChampeaux.Réd.D.BRIQUEL,C.FÉVRIER,CH.GUITTARD.Paris2010,s.89—
129.Zob.także:EADEM:MaiestasMatronarum.nLatomus”2008,67,s.37—55.
7D.MUSIAŁ:DionizoswRzymie.Kraków2009,s.196—199.
8G.PUCCINI-DELBEY:LaviesexuelledRome.Paris2007,s.286—287.Natentematwartauwagijest
praca:S.DIXON:ReadingRomanWomen.Sources,genreandreallife.Duckworth2001.
9F.PINAPOLO:Dziejopisarstwo,mosmaiorumirzymskatożsamość.Poznań2003.
