Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
DanutaMusiał
liiojczyzny,awreszciewobecobcychludziinarodów10.Aleexemplanietylkouczyłyowar-
tościach,którymRzymzawdzięczałswojąpotęgę,lecztakżeuzasadniałyipotwierdzały
podziałyihierarchieobowiązującewrzymskimspołeczeństwie.Ichsiłaoddziaływania
wynikałamiędzyinnymiztego,żerzymscyhistorycybyliczłonkamistanusenatorskiego,
aprzynależnatejgrupieauctoritaslegitymizowałatreścizawartewichutworach.
Dziełahistorykówmiałyteżoczywiścieswójudziałwpropagowaniuwypracowane-
goprzezrzymskątradycjęideałukobiety;ideałupotwierdzającegojejwykluczenie
zżyciapublicznego.Inaczejmówiąc,przywoływaneprzezautorówexemplawskazywa-
łynaoczekiwania,jakiespołeczeństwomiałowobeckobiet.Exemplaokreślałyrównież
odmiennerolespołeczneprzypisywanekobietomimężczyznom.Wsferzesymboliki
istniaływRzymiedwaodrębneświaty—kobietimężczyzn.Otympodziale,usank-
cjonowanymautorytetemprzodków,wspominaLiwiuszwrelacjiodebacienadznie-
sieniemlexOppiasumptuaria(195r.p.n.e.),ograniczającejprawokobietdonoszenia
luksusowychszatiozdób11.Jednymznielicznychnobilów,którzybronilitejrestrykcji,
byłówczesnykonsul,MarekPorcjuszKato.Wswoimwystąpieniudałwyrazoburze-
niafaktem,żekobietywyszłynaforum,abyagitowaćzazniesieniemustawy,atakże
oskarżyłichmężówobrakkontroli,codoprowadziłodonaruszeniaprawa(ius)imę-
skiejwładzy(maiestasviri).Kobietomzaśzarzuciłgroźnydlaspołecznegoładubrak
powściągliwości(impotentiamuliebri)12.OdpowiadającKatonowi,trybunludowy,
LucjuszWaleriusz,wskazał,żekonsulchcezabraćkobietomtowszystko,cojestich
światem(mundusmulieris):elegancję,wyrafinowanie,piękneszatyiozdoby.Niewiel-
katorekompensatazawykluczeniezmęskiegoświatawładzy.Kobietyniemogąprze-
cieżsprawowaćurzędów,anibyćkapłanami,anibraćudziałuwtriumfach,aninosić
symboliwładzy,anipartycypowaćwwojennychłupach13.
Autorzyrzymscy,piętnującsłabościkobiet,propagowaliteżspołeczniepożądane
wzorcekobiecegozachowania.PrzykłademjestLukrecja,jednazheroinLiwiusza.
ZgwałconaprzezsynaetruskiegokrólaRzymupopełniłasamobójstwo,abyżadna
kobietawprzyszłościniemogłajejprzykłademuzasadniaćswojejrozwiązłości14.Ide-
alnamałżonkarzymskiegonobilapowinnahołdowaćtakimwartościom,jakskrom-
ność(modestia),wiernośćmałżeńska(fides),płodność(fecunditas),czystość(castitas)
orazpudicitia.Tenuformowanywokresierepublikikanoncnótodnajdujemynie
tylkowliteraturze,alerównieżwepitafiach.
Dlaterminupudicitiatrudnojestznaleźćdobryodpowiednikwjęzykachnowożyt-
nych—zwykletłumaczysięgo,podobniejakcastitas,jakoczystość.BadaniaJean-François
Thomaspokazują,żeniejesttonajszczęśliwszywybór,ponieważpudicitianiewiążesię
10I.LEWANDOWSKI:Historiografiarzymska.Poznań2007,s.11.
11E.M.AGATIMADEIRA:LalexOppiaetlaconditionjuridiquedelafemmedanslaRomerépublicaine.
nRevueInternationaledesdroitsdel)Antiquité”2004,60,s.87—99.
12LIV.,34,2;1—2.
13Ibidem,34,7;7—8.
14Ibidem,1,57—58.
