Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NiezwykływeFrancjiXVIIIstuleciarozkwitnaukści-
słych(matematyki,astronomii,fizyki,chemii,zoologiiit.d.)
dokonałdziełarozpoczętegoprzezOdrodzenieiReformację.
Krytycyzmburzyłterazszybkopodwalinywiary.Zacząwszy
oddruzgotaniapowagiKościoła(Voltaire),skończyłnama-
terializmie,nasamowładztwierozumu(LaMettrie,d>Hol-
bach,encyklopedyści).KultRozumurewolucjifrancuskiej
byłostatnimsłowem,koronątegozamachanawiarę.
Indyferentyzmreligijnyiateizm,wyszedłszyzgabinetów
ilaboratoriówwiedzy,ogarnęłyszerokiekołainteligencji
francuskiejXVIIIstulecia,niewyłączającświatlejszegodu-
chowieństwa.Wytworniprałaciiświatowiabbé’owiepary-
scylekceważylitaksamouczuciareligijne,jakświeccykry-
tycy.Dawniejszacześćdlakierazmieniłasięwpogardę,
wkońca(podczasrewolucji)wnienawiść.
Tysiąclatbyłszlachcicfrancuskipuklerzemimieczem
ziemifrancuskiej.Zwieżyswojegozamkuczuwałdzień
inocnadbezpieczeństwemokolicy,powierzonejjegoopiece;
gdynieprzyjacielzagrażałgranicompaństwa,siadałnakonia
iszedłzapanemlennym,zaksięciemlabkrólem,napola
krwawe,znosiłbezskargitrudibólwojny,oddawałżycie.
Kłóciłsię,biłzsąsiadem,buntowałsięodczasudoczasu
przeciwkrólowi,aleziemifrancuskiejbroniłzawsze,odważ-
ny,waleczny.
Zchwiląjednakgdykrólwziąłnasiebiecałątroskęobez-
pieczeństwozjednoczonegopaństwa(l’étatc’estmoi),gdy
LudwikXIV
,zamykającdziełoswoichprzodków,złamał
ostatecznieniezależnośćindywidualnąszlachcica,rzuciwszy
gopodstopnieabsolutnego,samowładczegotronu,skończyło
sięposłannictworycerza.Jegomiecz,zastąpionyprzezkara-
binwerbowanegozewsządżołnierza,stałsięniepotrzebny.
4
