Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
Komisjaprawdyjakomechanizmsprawiedliwości
okresutransformacji
1.Sprawiedliwośćokresutransformacji
1.1.Genezaidefinicjapojęcia
WedługnajpełniejszejdefinicjizawartejwTheEncyclopediaofGenocideand
CrimesAgainstHumanitysprawiedliwośćokresutransformacji(ang.transitional
justice)oznacza:
nramyrozliczanianaruszeńprawczłowiekawprzeszłościjakoelementszerszejtransformacji
politycznej.Stądjesttokombinacjastrategiisądowychipozasądowych,takichjakukaraniespraw-
ców,tworzeniekomisjiprawdyiinnychciałocharakterześledczym,wysiłkinarzeczpojednania
wpodzielonychspołeczeństwach,rozwijanieprogramówzadośćuczynieniaofiaromprzemocyinaru-
szeńprawczłowieka,upamiętnianieofiar,reformainstytucjipaństwowychdokonującychnaruszeń
(np.służbbezpieczeństwa,policjilubwojska),abyzapobiectakimnaruszeniomwprzyszłości”1.
Transformacjajestwtymwypadkurozumianaszeroko,zarównojakoproces
przejściaodreżimuautorytarnegododemokracji,jakiodkonfliktudostabilności.
Oznaczato,żeosprawiedliwościokresutransformacjimożnamówićwsytuacji
dobrowolnejlubwymuszonejzmianyustrojupolitycznego,jakiwprzypadku
budowypokoju,tzn.działańprowadzonychpozakończeniukonfliktuocharak-
terzezewnętrznymlubwewnętrznym.Wedługbardziejzwięzłejiuproszczonej
definicjiJonaElstera,sprawiedliwośćokresutransformacjimożnazdefiniować
poprzezenumeratywnewskazaniejejnarzędzi:
nProcedurysądowe,czystki[ang.purges]2orazproceduryodszkodowawcze,któresądokony-
wanepozmianieustrojupolitycznego”3.
1L.Bickford,TransitionalJustice,w:D.Shelton(red.),TheEncyclopediaofGenocideand
CrimesagainstHumanity,MacmillanReferenceUSA,NewYork2004,t.3,s.1045.
2nCzystkipolityczne”oznaczająwtymprzypadkuproceduryprawneipolitycznepozbawia-
niastanowiskpublicznychosóbzwiązanychzpoprzednimreżimem,takiejakdenazyfikacja.
3J.Elster,ClosingtheBooks:TransitionalJusticeinHistoricalPerspective,CambridgeUni-
versityPress,Cambridge-NewYork2004,s.1.WujęciuElsterazmianaustrojuniemacharakteru
procesowego(jesttranzycją,anietransformacją).
