Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MarekPiechota
UniwersytetŚląski
Tragiczneikomicznekontekstyterminu
ŚwiętejInkwizycjiwpolskimromantyzmie
JeszczeoAuto‑da‑fé.Komediiwjednymakcieijednejscenie
CyprianaNorwida
Interesującynasterminauto‑da‑féniemalodruchowołączymyzinstytucją
owielowiekowejzłejsławie,zeŚwiętąInkwizycją(SacrumOfcium,Inquisitio
HaereticaePravitatis,czyliŚledzenieNieprawościHeretyckiej),powołanąprzez
KościółkatolickidowalkizherezjaminapodstawiedekretuInnocentegoIII
z1199roku(niektórzykwestionująistnienietegodekretu),wzmacnianąpóźniej
wielokrotnie,międzyinnymibulląGrzegorzaIXExcomunicamusetanathema‑
tisamuszlutego1231roku,zatwierdzającąnobyczaj”karaniaśmierciąprzywód-
cówkatarskichinadającąprzywilejewtymzakresiezakonowidominikanów.
Choćinstytucjatawyrastałazrazuzdziałańskierowanychprzeciwalbigensom,
późniejzaśstosowanychwobecwspomnianychtukatarówwpołudniowejFran-
cjiwwiekuXIII,atakżeprzeciwkomoryskomimarronomwHiszpaniiiPor-
tugaliiwwiekuXVI,terminauto‑da‑féiinkwizycjaunasniemalnierozłącznie
bywająwiązanezHiszpanią1.Wydawaćbysięwięcmogłorzecząoczywistą,że
samterminmatakżeswekorzeniesłownikowe,brzmienieiznaczeniehiszpań-
skie.Tymczasem,jakprzekonujenaspobieżnanawetkwerendaźródłowa,gdyby
nieliterackadziałalnośćtwórcówdobyromantyzmu,możebytenterminwogó-
1Toznacznierozszerzonawersjazagadnieńzasygnalizowanychwszkicu:M.Piechota:
Auto‑da‑fé.RomantycznekontekstyterminuŚwiętejInkwizycji.W:Barokoweprzypomnienia
iinneszkicehistorycznoliterackie.Red.R.Ocieczek,M.Piechota.Katowice1994,s.161-173
orazwstudium:M.Piechota:Norwidwobecauto‑da‑fé.Zzagadnieńsymbolikiterminu.W:
SymbolwdzieleCyprianaNorwida.Red.nauk.W.Rzońca.Warszawa2011,s.191-207.Wwielu
kompendiachwymieniasiędrobiazgowojakoprzeciwnikówzwalczanychprzezŚwiętąInkwizy-
cjęiwrezultacieprześladowańjejofiary:albigensów,katarów,marronówimorysków,a-kwe-
stiatodoprawdyzdumiewająca-niewspominasięniemalzupełnieo…Żydach.
