Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kompetencjajęzykowa–pojęcie,ontogenezaisposobybadania
15
odbiórwypowiedzi,budowaniewypowiedzi,samąwypowiedźorazjęzyk.Tak
więcwpojęciumowazawierasiępojęciejęzyk,którejednocześniewykazuje
pewnąodrębność.Osobyniesłysząceposługująsięjęzykamimigowymi,ain-
formatycyudoskonalająjęzykiprogramowania.Mimotojęzyk,zsubstancjali-
zowanywpostaciciągówgłosek/liter,pozostajeskładnikiemmowy.Niestety,
kiedyróżniautorzystosująterminmowa,niezawszemająnamyśliogółzja-
wiskjęzykowych.Czasemchodziimpoprostuoekspresjęwerbalną(mówie-
nie),jakkolwiekmowajestczymświęcejniżformądźwiękową.Wydajesię,że
wkontekścienabywaniakompetencjijęzykowejprzezdzieckomożemymówić
zarównookształtowaniusięjegomowy(umiejętnościbudowaniaiodbioruwy-
powiedzinapodstawieokreślonegokodu),jakiprzyswajaniujęzyka(narzędzia
mowy/systemuznakówiłączącychjereguł),choćbezwątpieniapojęciamowa
ijęzykniesątożsame.
2.NABYWANIEKOMPETENCJIJĘZYKOWEJWWARUNKACH
PRAWIDŁOWEGOROZWOJU
Badaczyobserwującychrozwójdziecizdumiewałozawszetempoopanowywa-
niaprzezniejęzyka.Wieluzastanawiałosięwzwiązkuztym,jakprzebiegaów
proces,jakieczynnikinimsterują,wjakisposóbnamnażająsięwumyślesłowa
wrazzichznaczeniamiijakdochodzidopojawieniasiępierwszychzdań.Na
przestrzeniostatnichdziesięcioleciopracowanoteżróżneklasyfikacjeokresów
kształtowaniasięmowy/fazrozwojujęzyka.Niektóreznichdemonstrujetabela
nr1.
Jakwynikazujętegowniejzestawienia,koncepcjeprezentowanewlitera-
turzeprzedmioturóżniąsięmiędzysobą,alemająteżcechywspólne.Najważ-
niejsząznichjestobecnośćtrzechfaz:przedjęzykowej,ekspresjipierwszych
słówitworzeniaichkombinacji.
Wświetlenajnowszychdoniesieńnaukowychdzieciodbierajądźwięki
jużwokresiepłodowym,awkrótcepourodzeniuodróżniajągłosmatkiodin-
nychgłosów(BerkoGleasoniBernsteinRatner2005).Cowięcej,noworodki
wodmiennysposóbreagująnawypowiedziwswoimiobcymjęzyku,nagłosy
męskieiżeńskie,naróżnewzoryintonacyjneoraznaturalneisztucznetech-
nikifrazowania.Udowodnionoteż,żejużkilkumiesięczneniemowlętapotra-
fiąprawidłoworóżnicowaćgłoskinależącedosystemówinnychniżrodzimy,
adopieropóźniejzawężająswojąpercepcjędodźwiękówmowyotoczenia,co
określanebywamagnesemjęzykaojczystego.Początkowoodgłosywydawane
przeznoworodkiwformiewokalizacji,krzyku,płaczusąodzwierciedleniem
stanówciałaidostarczająjedynieinformacjioichogólnymsamopoczuciu.
Przełomnastępujemniejwięcejw6.miesiącużyciawrazzpojawieniemsięga-
worzenia(Jusczyk2007),którepoleganawytwarzaniuciągówsylabotwartych
