Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zinternalizowaneprzezprzedstawicieliposzczególnychspołeczeństw,tymsamym
pozwalająnapodzielaniewspólnejzdroworozsądkowejinterpretacjiświata.Sąone
pochodnątworzonychklasyfikacjizakładającychposiadaniebądźnieposiadanie
przezposzczególneobiektyokreślonychprzymiotów,stanowiąmatrycęogólnych
wyobrażeńisąwynikiemobiektywnychpodziałówklasowych(BOURdiEU,2005,
s.574-577).Możnawięcuznać,żedyspozycjadopodejmowaniaoporujestelemen-
temkapitałukulturowegojednostkinabytegowtokusocjalizacji.WujęciuMichela
Foucaultajednostkarozwijamodelsubiektywnościopartynaprzyjętej(uznanej)
interpretacjiprawdy.Podstawąowejprawdymogąbyćzarównoprzesłankinauko-
we(racjonalne,będącepochodnąstosowaniaokreślonejmetody),jakiprzesłanki
wynikającezsystemówinterpretacyjnychrozwijanychwramachinstytucjikontroli
społecznej(np.bazującychnaideologii,modelachdogmatycznych).Funkcjonując
wokreślonymkontekściespołecznymizwiązanychznimpolachdyskursywnych
(odnoszącychsiędointerpretacjiprawdy,zasadnościdziałania,interpretacjisku-
teczności,sukcesu,moralności),jednostkarozwijaokreślonątechnikęsiebie.Matry-
cerozwijaniapraktyksiebiekreowanesąwramachinstytucji,zdaniemMiche-
laFoucaultasątogłównieinstytucjeocharakterzereligijnym,pedagogicznym,
medycznym(zwłaszczapsychiatrycznym)(FOUCAULT,1997,s.281-282).
Zgodniezzałożeniamiwskazanejsubdyscyplinywiedza-zdaniemRober-
taK.Mertona-określaspecyficznyrodzajtworówkulturowych,obejmujących
m.in.filozofię,naukę,technologię,etykę,prawo,ideeorazideologie.Wzależno-
ściodtożsamościklasowej,pozycjistatusowej,tożsamościpokoleniowej,przyna-
leżnościetnicznej,umiejscowieniawstrukturzewładzy,dominującychprocesów
społecznych,wartościietosustanowiącychprzedmiotidentyfikacji,mentalności
kulturowejwyróżniasięróżnetypywiedzy(MERTON,1982,s.493-497).Wiedza
analizowanawkontekściesocjologiijestkonstruktemspołecznym,jednocześnie
określonymjejdyskursomnadawanyjeststatusprawdy(podczas,gdyinnymjest
odmawiany)(MERTON,1982,s.496).RobertK.Mertonwyróżniasiedemtypów
wiedzy,wkontekściektórychwybraneaspektyrzeczywistościspołecznejmogąbyć
interpretowanewzróżnicowanysposób.Cytowanysocjologwymienia:mit,poda-
nie,wiedzęludową;wiedzęreligijną(obejmującądogmatykościelneorazintuicję
emocjonalną);wiedzęmistyczną;filozofięimetafizykę;wiedzępozytywnąoraz
wiedzętechnologiczną(MERTON,1982,s.506-507).
Jednymzistotnychmodelidyskursywnychokreślającychsposóbinterpretacji
rzeczywistościspołecznej,jakrównieżtożsamościindywidualnychjestideologia.
WklasycznymujęciuKarlaMannheimapojęciunideologia”wkontekściespołe-
czeństwanowoczesnegoprzypisywanejestznaczeniepejoratywne,jestonabowiem
traktowanajakowiedza(świadomość)fałszywa(por.MANNHEiM,1992,s.52-61).
NawielośćznaczeńprzytoczonegoterminuwskazujeTerryEagleton,stwierdza-
jąc,żeideologiajesttraktowanawnaukachspołecznych(jakrównieżwsystemie
wiedzypotocznej,codziennej)jakosystemprzekonańdominującychwobrębie
określonejgrupy,klasyspołecznej,zorganizowanejwtakisposób,abyeksponować
28
