Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
władze-Dsacerdotium,imperium,studium”(władzaduchowna,świe-
ckaiwiedza).Ostatniczłontegopoglądustanowiłbardziejpobożne
życzenieówczesnychintelektualistówniżrealnystanrzeczy,alenie
ulegawątpliwości,żenaukarozwijałasię,irozwijałysięwspólnoty
Duczonychiuczących”-pierwszeuniwersytety.Konstruowanoze-
garymierzącedokładniejczaspracy,modlitwyiwypoczynku,po-
wstawałypodręcznikirachunkowości,architektury,geografii,kwitły
sztukipiękne,rozwijałosiępiśmiennictwo,poezja,proza,traktaty
moralizatorskie
4
.Jednak,jakkażdaepokawielkichprzemian,itana-
syconabyłalękiem,niepewnością,powstawaniemnieznanychwcześ-
niejproblemów.
NaschyłkuXIIwiekuwzachodniejEuropienastępowałyzna-
czącezmianynietylkowstosunkachpolitycznych,takżewkształcie
klasyrycerskiej.BitwapodHattin(1187)stałasiępoczątkiemkońca
KrólestwaJerozolimskiego.Mimopodejmowanychpróbodzyskania
GrobuChrystusa,mimokolejnychkrucjat(idziałańdyplomatycz-
nych)łacinnicybyliwypieraniprzezponadkolejnestolatzewschod-
nichwybrzeżyMorzaŚródziemnego.WarunkiwalkzDniewiernymi”
uległyzasadniczymzmianom.Nietylkodlategożetzw.IVkrucjata
skierowałasięniedoPalestyny,leczprzeciwkocesarstwuwschod-
niemu,doprowadzającdoupadkuprawosławnegoBizancjum:w1205
roku.Nigdyjuż,nawetpoodbudowieprzeprowadzonejprzezdyna-
stięPaleologóww1281r.,nieodzyskałoonodawnegoznaczeniapań-
stwauniwersalistycznego,zmieniającsięwśredniowiecznepaństwo
greckie,słabe,zagrożoneprzezsąsiadówsłowiańskichitureckich.
Jednązprzyczynprowadzącychdozałamaniawschodniejekspansji
światałacińskiegonawschódbyłyzapewnewewnętrzneprzemiany
społeczne,wktórychwynikunarastałytrudnościznaczącejczęści
średnichwarstwrycerstwa.Obokcesarstwazachodniorzymskiego
zaczęłypowstawaćorganizmypaństwowe,którychstrukturygospo-
darcze,społecznestawiałypodznakiemzapytaniaistnienielicznej
warstwyministeriałów,ludnościzajmującejważnemiejscewdotych-
czasowymsystemiepaństw.Grupydotychczasowychfunkcjonariu-
szysłużebnychwobecpaństwazaczęłyposzukiwaćinnychwarun-
kówżycia,którezabezpieczałybyjeprzeddegradacjąizepchnięciem
doklasychłopskiejludnościzależnejodwłaścicieliziemskich.Mieli
4
J.LeGoff,KulturaśredniowiecznejEuropy,Warszawa1994,cz.2.
11
