Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TomaszSŁOMKA
UniwersytetWarszawski
MIĘDZYDWIEMAKONSTYTUCJAMI:
KILKAUWAGOSPECYFICEPOLSKIEJCIĄGŁOŚCI
IZMIANYSYSTEMOWEJ
1.Refleksjapolitologicznanadkonstytucjamifunkcjonującymiwporządkach
ustrojowychoodmiennymcharakterze–autorytarnymidemokratycznym–może
byćprowadzonawoparciuoróżnekryteria.Powinnaonajednakuwzględniać,
moimzdaniem,jednązpodstawowychzasadtowarzyszącychbadaniomkompa-
ratywistycznym:porównywaćmożnato,cojestporównywalne.Niewydajesię
anicelowe,aniskuteczne,spojrzenienakonstytucjępaństwatypuradzieckiego
ikonstytucjęliberalno-demokratyczną,bywrezultaciestwierdzić,żepierwsza
znichpozorowałademokrację,ograniczałaprawaiwolnościjednostkilubczyniła
znichdekorum,ustanawiałapaństwowielkimprzedsiębiorcą,kontrolującymprak-
tyczniewszystkieprocesygospodarcze,zaśdruga–upodmiotowiłaobywateliijako
jednostki,ijakosuwerena,wprowadziłapluralizmidemokratycznąrywalizacjęczy
teżokreśliłamaksymalnieszerokikatalogprawiwolnościorazwskazałaśrodki
ichrealnejochrony.Towszystkoprawda,leczzbytprostezestawienieprowadzido
prawienieuchronnejkonstatacji:jednaustawazasadniczabyładobra,zaśdruga
złainiewłaściwa.Nieodobroizłochodzijednakwbadaniachnaukowych1,
leczostwierdzenieokreślonychprawidłowości.Okonfirmacjęlubfalsyfikację
określonychhipotezbadawczych.Należyzatemuwzględnićkonteksthistoryczny,
geopolityczny,społeczny,dominującychnurtówwmyśliprawno-politycznej,aby
określićrealiawktórychrodziłasięibyłastosowanakonstytucja.Musimynanią
spoglądaćprzezpryzmatwłaściwychdlaniejczasówiokoliczności.Wlatach50.
1Oczywiścienależypamiętaćorefleksjiocharakterzeaksjologicznym,alenawetwtej
winnosiędążyćdoobiektywizacji.Tymczasemnaderczęstoujawniasiękomplikacja,Hnaktórą
narażająsiębadającywartościnapodstawieichujawnionychmanifestacjiwpublicznychspekta-
klachwładzy–przedmiotembadańmająbyćwartości,adefactosąnimaktorzypolitycznioraz
ichrepertuarysłużące,nierzadko,dofałszowaniarzeczywistości[ś]”.J.H.Kołodziej,Wartości
polityczne-problembadawczydlapolitologa,[w:]B.Krauz-Mozer,P
.Ścigaj(red.),Podejścia
badawczeimetodologiewnauceopolityce,Kraków2013,s.188.
