Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
1.Genezaiewolucjawolnościbadańnaukowychorazjejgranic
Cytowanaregulacjamacharakterprzełomowy,gdyżdeklaru-
jeswobodębadańnaukowychobokaniewramachwolności
wypowiedzi,dająctymsamympoczątekrozdzieleniuwspomnia-
nychswobódi„emancypacji”wolnościbadańnaukowych.Nada-
nieswobodziebadańnaukowychstatusuautonomicznejwolnoś-
cikonstytucyjnejoznaczaprzyznaniejejszczególnegoznaczenia
inakazujezapewnieniejejszczególniesilnejochrony.Niepodle-
gabowiemkwestii,żewszelkadziałalnośćtwórcza,wtymna-
ukowa,niemożerozwijaćsiępoddyktandowładzpublicznych.
Nieodzownejestzatemprzyznaniejejszczególnejautonomii.
Cociekawe,zacytowanyprzepisKonstytucjimarcowejzostał
utrzymanywmocyprzezart.81ust.2UstawyKonstytucyjnej
zdnia23kwietnia1935r.4Wtymostatnimakciewskazanorów-
nież,że„twórczośćjednostkijestdźwigniążyciazbiorowego”
(art.5ust.1).Wkonsekwencjizadaniempaństwajestzapew-
nianieobywatelomm.in.„możnościrozwojuichwartościosobi-
stych”(art.5ust.2).
Problematykabadańnaukowychzostałarównieżprzewi-
dzianawustawiezdnia22lipca1952r.KonstytucjaPolskiej
RzeczypospolitejLudowej5,wpisującejsięwnurttw.konsty-
tucjonalizmusocjalistycznego6.Dokumentytejproweniencjinie
charakteryzowałysięwprawdzierzeczywistymobowiązywa-
niemipełniłyprzedewszystkimfunkcjepolityczne.Niemniej
przyjmowanymwnichrozwiązaniomwdziedziniebadańna-
ukowychtrudnoodmówićoryginalności.Artykuł637wzmianko-
wanejKonstytucjistanowił:„PolskaRzeczpospolitaLudowadba
owszechstronnyrozwójnaukiopartejnadorobkuprzodującej
myśliludzkiejipostępowejmyślipolskiejnaukiwsłużbienaro-
du”
.Wartorównieżzwrócićuwagęnaart.658,któregotreśćbyła
następująca:„PolskaRzeczpospolitaLudowaszczególnąopieką
otaczainteligencjętwórcząpracownikównauki,oświaty,litera-
turyisztukiorazpionierówpostęputechnicznego,racjonalizato-
rówiwynalazców”
.KonstytucjaPRLnałożyłazatemnapaństwo
obowiązekdbałościorozwójnauki,alenieformułowaławolności
4Dz.U.1935,nr30,poz.227zezm.
5Dz.U.1952,nr33,poz.232zezm.
6Konstytucje:z1918r.,z1924r.itw.konstytucjastalinowskaz1936r.,
apotemkonstytucjeinnychpaństwblokuwschodniego,wtympolskakon-
stytucjaz1952r.Zob.L.Garlicki,Polskieprawokonstytucyjne.Zaryswykładu,
wyd.4.,Warszawa2017,s.43.
7Ponowelizacjizdnia10lutego1976r.art.74.
8Ponowelizacjizdnia10lutego1976r.art.77.