Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
1.Kosztywekonomicetransportu
ikosztywłasne(ang.internalcosts),podziałnakosztyponiesione,kosztyplanowane
ikosztynormatywneorazinnepodziały.Pojęciekosztówniejestsynonimemwydat-
kówlubnakładów,gdyżmapostaćprecyzyjnieskalkulowanejwielkościzwiązanej
zkonkretnąprodukcjąwykonanąwdanymczasieiwdanychwarunkach,wodróżnie-
niuodwydatkówinakładówobejmującychwartościtworzonewróżnorodnysposób
zarównowprocesachprodukcji,jakiwartościprzepływającewsferzenieprodukcyj-
nej(takżeniemająceformymonetarnej).
Kształtowaniesięorazrozliczaniekosztówtransportumawielecechwspólnych
zpowszechnymizasadamirachunkukosztówprzedsiębiorstwa,alemaonoteżcechy
specyficznezwiązanezunikalnym(przestrzennym)wymiaremczynnościprzemiesz-
czania.Tymispecyficznymicechamisą:
1)wielowymiarowazmiennośćkosztówtransportu:zależąonenietylkoodkla-
sycznejwielkościprodukcjiokreślonejcechamiprzedmiotuprzewozu(ilość,
wartość,asortyment,różnorodność)icechamiśrodkaprzewozowego,alezmie-
niająsiętakżewzależnościodprzestrzennejskaliprzemieszczaniaiterenowych
warunkówprzewozu(odległość,środowiskoprzyrodniczedrogiprzewozu),
wniektórychgałęziachsąteżfunkcjąszybkościprzewozu(tymwyższe,im
prędkośćwiększaodtypowej);
2)dużezróżnicowaniezakresuelementówkalkulacyjnychkosztówtransportu:
odujęciapełnego(ang.fullcosts)obejmującegoewidencjonowaneinieewidencjo-
nowanewydatkioraznakładynawszystkieczynnościielementyłańcuchatrans-
portowo-logistycznegodoujęciacząstkowegoobejmującegojedynieksięgowo
ustalanewydatkinajedenzczynnikówprodukcjitransportowejlubnaokreśloną
czynnośćtransportową(dostępdoinfrastrukturyliniowejlubpunktowej,leasing
środkówtransportu,dostępdosystemuinformacyjnegolubrezerwacyjnego,
bezpośredniewydatkinawykonanieokreślonegoprzewozu);
3)wydatektransportowyczęstoukrytywinnychpozycjachkosztów,zuwagina
komplementarny(podrzędny)charakterczynnościtransportowychwstosunku
dowszelkichczynnościwytwarzaniatowarówlubichkonsumpcji;nieistnieje
działalnośćgospodarczaniezależnaodwydatkówinakładówtransportowych,ale
zdrugiejstronyniemająracjibytuwydatkiinakładytransportoweoderwaneod
kosztówgłównegorodzajudziałalnościgospodarczejczygłównegorodzajukon-
sumpcji.
Niemożnazgóryprzesądzić,żewkażdejsytuacjinależydążyćdoustalania
pełnychkosztówtransportuzarównowykonaniapojedynczejusługitransportowej,
jakifunkcjonowaniacałegosektora.Wwieluprzypadkachwystarczającajestznajo-
mośćksięgowychkosztówtransportu(ang.explicitcosts),zwłaszczagdywymagają
tegoprzepisypodatkowe.Wieluprzewoźnikówchętniewliczyłobywkosztyswej
działalnościodpowiednioskalkulowanekosztyzewnętrzne,gdybyprzepisypodatko-
wepozwalałyuznaćjezakosztyuzyskaniaprzychodu.
Byłobywielkimuproszczeniemiwypaczeniemteoriiekonomii,gdybypróbowa-
noignorowaćprzestrzennąspecyfikęideterminacjętransportowądziałalnościgospo-
archReportUCB-ITS-RR-96–3.June1996,s.2–1–http://repositories.cdlib.org/its/reports/
UCB-ITS-RR-96–3orazD.L.Greene,D.W.Jones,M.A.Delucchiandall:TheFullCostsandBenefits
ofTransportation.SpringerVerlag,Berlin–Heidelberg1997.
