Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
Paredrosispiritusfamiliaris
3.MAGIAANTYCZNA
Zzagadnieniemobecnościduchówwświecie,azwłaszcza
osobistychzwiązkówpomiędzyludźmiiistotaminadprzyro-
dzonymi,nierozerwalniewiążesięteoriaipraktykamagiistaro-
żytnej.Magiapóźnegoantykuzasadniczodzieliłasięnawyższą
jejformęzwanąteurgiąoraznauważanązaniższą,praktycz-
nąsztukęswobodnegokształtowaniarzeczywistościzgodnie
zdoraźnąpotrzebą.Mniejzwiązanazdoczesnościąteurgiapo-
zwalałauprawiającejjąosobiezdobyćtajemnąwiedzęoświe-
cie,aprzedewszystkimoczyścićduszęzwszelkichziemskich
ograniczeń,wznieśćsiękuboskimregionomiwkońcuosiągnąć
jednośćzbóstwem,przynajmniejnaczastrwaniamagicznego
rytuału.Woparciuozasadę,żewszystkieziemskierzeczypo-
wiązanesąukrytymi,lecznierozerwalnymirelacjamisympatii
zeświatemwyższym,oczyszczenieduszystaranosięosiągnąć
poprzezzastosowanieodpowiednichhymnów,inkantacji,ziół,
klejnotów,zwierzątitp.18
Waga,jakąprzykładanodosamegomistycznegoaktupołą-
czeniazeświatemnadnaturalnym,atakżedointelektualnego
imaterialnegodoskonaleniaczłowieka,czyniłaztegorodzaju
magii–woczachneoplatonikówineopitagorejczyków,spośród
którychwieluczynniejąpraktykowało–najwyższąfilozofię,
atakżewyzwalającązokowówdoczesnościreligię19.Oprócz
18GeorgLuck,„TheurgyandFormsofWorshipinNeoplatonism”,w:
Religion,Science,andMagic:InConcertandinConflict,red.JacobNeusner,
ErnestS.Frerichs,PaulFlesheriVirgilMacCrackenFlesher(NewYork–
Oxford:OxfordUniversityPress,1989),s.185-225;LynnThorndike,
AHistoryofMagicandExperimentalScience(NewYork:ColumbiaUniversity
Press,1923–1958),t.I,s.298-321.Starożytnamagiawyższa–jakrównieżjej
renesansowanastępczyni–niebyła,aprzynajmniejniemusiałabyć,magią
demoniczną,bowiemdziałaławoparciuorządzącewszechświatemogólne
prawosympatiiiantypatii–przyciąganiasięiodpychaniaelementówświata–
będącenaturalnąibezosobowązasadą,którąmożnabyłowykorzystaćbez
odwoływaniasiędobogówczydemonów.
19
Starożytnineoplatonicy,jakPorfiriusz,JamblichczyProklos,nie-
odmienniepodkreślaliduchowekorzenieiaspektyteurgii.Por.Luck,
„Theurgy”,dz.cyt.,s.190.
