Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nabrałwpoczątkachXXwiekuznacznejdynamiki.
WidaćtobyłoszczególniewWilnie.Jeszczeprzed
1905rokiemzaczęłyrozwijaćsięrozmaitepolskie
inicjatywykulturalne,społeczne
igospodarcze[18].Pozłagodzeniupolityki
narodowościowejiwyznaniowejpolskiruchnarodowy
zyskałnowyimpet[19].
NowymzjawiskiemnaUkrainierosyjskiejwkońcu
XIXinapoczątkuXXwiekubyłnapływkolejnychgrup
osadnikówpolskichzKrólestwaPolskiego.Wysokie
cenyziemiwPolscecentralnejbyłypowodem,dla
któregowielumłodychrolnikówwłaśnienaUkrainie
szukałodlasiebieszansynazałożeniegospodarstwa
rolnego.Ponieważprzepisycarskiezakazywałyzakupu
ziemiprzezkatolików,koloniścibylijedynie
dzierżawcamiuprawianejziemi,niezależniejednak
odstatusuprawnegopozagospodarowaniuczulisięjej
gospodarzami.
Naterenachpozostającejpodwładząaustriacką
wschodniejczęściGalicjisytuacjawXIXwiekurozwijała
siępodwielomawzględamipodobnie.WkońcuXVIII
wiekupolskośćbyłatamtożsamazmiastemoraz
zeszlachtą,Kościołemkatolickimikulturąwysoką.
Wieś,niezależnieodjejetnicznegokolorytu,
pozostawałaruskaigreckokatolicka.Pewnąwarstwę
pośredniąstanowiładrobnaszlachta,która
wwiększościnależaładoKościołarzymskokatolickiego,
choćwsensiekulturowymdominowałwśródniej
pierwiastekruski.WciąguXIXwieku,mimookresowej
germanizacjisferypublicznejisystemuoświatowego,
nieprzerwanietrwałaekspansjakulturypolskiej.Była
onapostrzeganajakokulturawyższa,ajęzykpolski
jakojęzykwarstwyoświeconej.Znakomiciepokazuje
toanegdotaprzywołanaprzezOskaraKolberga:„Chłop
kupujenajarmarkuodŻydaubranie.Żydsprzedaje
munp.nowykożuchpiękniewyszyty.TargująsięiŻyd
chcetargudobić...Pokazujejegoprzymioty,ubrawszy
sięweńobracasięprzedchłopemnawszystkiestrony,
bytenwidział,jakipięknyinowy,imocny,anareszcie
