Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Materiaimetafizyka
Kartezjuszniebyłjedynymanipierwszymzwolennikiemfizy-
kigeometrycznej.Galileuszjakopierwszywprowadziłtopodej-
ście,alezdaniemfrancuskiegomyślicielauczyniłtowniewystar-
czającorygorystycznysposób.nZbudowałgmachpozbawiony
fundamentów-napisałonimKartezjuszwliściezpaździer-
nika1638roku.-Nierozważałpierwotnychprzyczynprzyrody,
chcącposzukiwaćtylkoprzyczynpewnychkonkretnychzjawisk”
(2.380).MetafizykaKartezjuszaprzywoływałagłównąprzyczynę
przyrody-Boga;jegofizykadedukowałaprzyczynywiększości
ogólnychzjawiskprzyrodniczych-efekty,takiejakprzyspiesze-
nieiodkształcaniesięciałwtrakciekolizji-iformułowałahipo-
tezydotycząceprzyczynwieluinnychzjawisk.
Byłonświadomy,żeproponujenowyrodzajwyjaśnienia,
bardzoodmiennyzarównoodzdrowegorozsądku,jakiodtra-
dycyjnejfizyki:niebrałoonopoduwagętego,jakobiektyfizycz-
nejawiąsięludzkimzmysłom.FizykaKartezjuszabyłaskon-
struowanazmatematycznychfaktówdotyczącychprzedmiotów
materialnych,faktównatematwielkości,kształtu,składuipręd-
kości,któremógłuchwycićrównieżumysłmającyinneniżna-
szedoświadczeniazmysłowe,albowogóleniemającytakichdo-
świadczeń.Innerodzajefaktównatematobiektówfizycznych,
naprzykładichbarwaizapach-faktyzależneodwładzzmysło-
wychistotludzkich-potraktowanezostałyinaczej.Kartezjusz
wyjaśniłjewpreferowanychprzezsiebiekategoriachwielkości,
kształtuiprędkościprzedmiotówmaterialnychiichoddziały-
waniunanarządyzmysłów.Wrezultaciepowstałateoriarozróż-
niającamiędzywłaściwościamirzeczywiście,istotowoposiada-
nymiprzezprzedmiotyfizyczne,takimijakkształtiwielkość,
iwłaściwościami,któreprzedmiotytetylkozdająsięposiadać,
takimijakbarwa,zapachiinnewłasnościzmysłowe.
Rozróżniającmiędzysensualistycznąkoncepcjąświatamate-
rialnegoisurowsząkoncepcjąmatematyczną,Kartezjuszuznał
następnie,żetadrugajestbardziejobiektywna.Innizwolennicy
11
