Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JanSadkiewicz
WielkieoburzenieCarrawzbudziłsposób,wjakizwycięzcy
pierwszejwojnyświatowejpotraktowalipokonanychNiemców.
Niebezznaczeniabyłtufakt,żenależałondopokoleniawychowa-
negownproniemieckiejtradycji”
.Carroceniał,żeNiemcyzostali
oszukaniwkwestiinczternastupunktów”ipoddanikażdemu
możliwemuupokorzeniu.Potępiałprzypisywanieimnwinyza
wojnę”20,karaniecałegonaroduipróbęsztucznegoutrzymania
jegoniskiejpozycjiwświecie.Niepokoiłygotakżeekonomicz-
nekonsekwencjeładuwersalskiego.Drażniłgowreszciesposób,
wjakinaarenęmiędzynarodowąwkroczyłyStanyZjednoczone.
WzniosłąretorykęprezydentaWilsonauważałzaidealistyczny
parawandlarealizacjiinteresówamerykańskichizacząłpowąt-
piewaćwwartośćliberalizmujakodrogowskazuwstosunkach
międzynarodowych21.
MimotychrozczarowańCarrpozostałwsłużbiedyplomatycz-
nej,dziękiczemumiałokazjęzbliskaobserwowaćdziałalnośćLigi
Narodów(wramachswoichobowiązkówwziąłudziałw11.Zgro-
madzeniuwewrześniu1930),cojednaktylkopogłębiłojegowąt-
pliwościdotycząceporządkumiędzynarodowegostworzonego
popierwszejwojnieświatowej
22
.ostatnimwreszcie-ibodaj
najsilniejszym-ciosemdlajegopoczątkowegoliberalizmubył
kryzysekonomicznyzapoczątkowanyw1929roku.Podjegowpły-
wemCarrostatecznieporzuciłwiaręwniewidzialnąrękęrynku
jakonajpewniejszegogwarantarozwojugospodarczego,swoje
nadziejepokładającodtądwreformachspołecznychiplanowa-
niugospodarczym(zaimponowałymuosiągnięciasowieckiego
planupięcioletniego,kontrastującewjegooczachzpanującąna
Zachodzieniemożnością).Przedewszystkimjednaknabrałprze-
konania,żepowrótdoprzeszłościjestniemożliwy-żeniedasię
odtworzyćwarunków,którekiedyśzapewniałyliberalizmowi
gospodarczemupowodzenie,iludzkośćwogólności,aWielka
20J.Haslam,TeVicesofIntegrity…,dz.cyt.,s.33.
21M.Cox,Introduction,dz.cyt.,s.xxxi-xxxii.
22J.Haslam,TeVicesofIntegrity…,dz.cyt.,s.49-50.
X
