Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Kategoriadyskursu-zagadnieniadefinicyjneiteoretyczne
1.1.6.Propozycjawłasnejdefinicji„dyskursu”ijegoróżnychtypów
37
KategoriaHdyskursu”jestabstrakcyjnaitrudnadojednoznacznegodopre-
cyzowania–zwłaszczazmetodologicznegopunktuwidzenia.Powyższerozważa-
niateoretycznepotwierdzająpewnąmglistośćiniedookreślonośćtejkategorii,
atakżepojęćzniąpowiązanych.Wadąrozmaitychteoriidyskursuwydajesię
ichogólnikowośćiniejasnośćorazrelatywistyczny(postmodernistyczny)inie-
kiedydeterministycznystosunekichautorówdojęzyka(czyszerzej–komuni-
kacjisymbolicznej)ijegowpływunarzeczywistośćspołeczną.Zaletąjestfakt
docenieniaznaczeniaaktówsymbolicznychwkonstruowaniurelacjispołecznych
iideologiiorazszerszegoibardziejabstrakcyjnegospojrzenianakomunikację
symboliczną.Wniniejszejpracyzjednejstronydostrzegamużytecznośćkatego-
riidyskursudoanalizyrzeczywistościspołecznej(jakojednegozjejwymiarów),
zdrugiej–pozostajękrytycznywobecpostmodernistycznych,relatywistycz-
nychperspektywpostrzeganiadyskursu(przejawiającychsięnp.wtwierdze-
niach,żedyskursyinarracjesąpierwotnewobecprawdyobiektywnej,awręcz,
żetaostatnianieistnieje).
Opierającsięnaróżnychdefinicjachdyskursu,przyjmuję,żedyskursjest
symbolicznymwyrazemmyślenia,wiedzy,paradygmatupostrzeganiaświata.
Poprzezdyskurstworzone,przekazywaneiutrwalanesąznaczeniai–cojest
szczególnieistotnezpolitologicznegopunktuwidzenia–ideologie.Wramach
funkcjonującychdyskursówkonstytuująsięwspólnotyspołeczne,atakże–wkon-
sekwencji–tożsamościzbioroweijednostkowe.Wramachdyskursówkształto-
wanesąrównieżrelacje/interakcjespołeczne,wtymrelacjewładzy.Pierwotnym
narzędziemdyskursujestjęzyk,aleistotnesąturównieżwszelkieinneformy
wyrażaniaznaczeń(np.wizualne,foniczneitp.).Dlaichwłaściwegoodczytania
koniecznejestuwzględnieniekontekstu,wktórymsąwytwarzane.Dyskursmani-
festujesięwtekstach(pisanych,mówionych),symbolicznychaktachwizualnych
ifonicznych,atakżewsamejstrukturzewykorzystywanegojęzyka(czyszerzej
–komunikacji).Dyskursjestprzytymzjawiskiemzbiorowym.Danydyskurs
(amówiącjęzykiemM.Foucault–formacjadyskursywna)jestwłaściwydlaokre-
ślonejzbiorowościspołecznej.Stąd–precyzyjnierzeczujmując–wdanymmiejscu
iczasienależyraczejmówićoróżnychdyskursach(lubformacjachdyskursyw-
nych),rządzącychsięróżnymiporządkami(równieżwrozumieniuM.Foucault).
Wtymsensiedyskursymożnapoklasyfikowaćm.in.wgkryteriumobszarutema-
tycznego(np.dyskursomigracji,dyskursobezrobociuitp.),dziedzinyżycia
(np.dyskurspolityczny,dyskursmedialny,dyskursHulicy”,dyskursartystyczny
itp.),dyscyplinywiedzy(np.dyskursekonomiczny,dyskurssocjologicznyitp.),
okresu(np.dyskursmiędzywojenny,dyskursdwudziestowiecznyitp.),miejsca/
zasięgu(np.dyskurseuropejski,dyskurspolski),aletakżeformacjidyskursywnej
(np.dyskursliberalny,dyskurskonserwatywnyitp.),przyczympodziałytebędąsię
krzyżować.Różnedyskursymająróżnąsiłęoddziaływania(wzakresiedominacji
