Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
RozdziałIII
wionejedenzadrugim,pozwalałanabłyskawicznymarszprzezpolebitwyoraz
ułatwiałasformowanieinnegoszyku.Kolumnyużywanorównieżprzynatar-
ciachnawąskieprzesmykiiwzdłużdrógwtereniezabudowanym.Kiedyzaśpie-
chotaformowałaczworobok,ustawiałasięwkwadrat,któryzkażdejstronywy-
stawiałlśniącebagnety,będącgotowydoobronyprzedkawalerią.
W1806rokuNapoleonzauważył,żeniewystarczabyżołnierzstrzelał,powinien
strzelaćcelnie4.Znakomitawiększośćpiechotybyławyposażonawgładkolufowe
karabiny,ładowaneodprzodowo,którychtechnicznewłaściwościdyktowały
taktykęnajniższegoszczebla.Trafieniewcelbyłotrudnąsztuką,ponieważbroń
byłanieprecyzyjnainiezbytskuteczna.Dodatkowopowystrzalewlufiepozosta-
wałydrobinyniespalonego,gruboziarnistegoprochu,któryutrudniałprawidło-
wylotpocisku.Celowanianieułatwiałrównieżdymwydobywającysięzbroni
pokażdymstrzale,któryznacznieograniczałwidocznośćnapolubitwy.Jeden
zfrancuskichgenerałów5wspominałmoment,kiedyw1805rokusiedziałnako-
niuzerkającprzezjarnapolewalkioddaloneojakieś60kroków.Kiedyzaczęła
sięwymianaognia,ztrudemudawałomusiędostrzecgarstkęfrancuskichżołnie-
rzypoprzezgęstydym,zaśprzeciwnikawogóleniewidział.Nawetkiedypo
chwililekkiwietrzykrozproszyłdym,jedynecozdołałdostrzectokilkabagnetów
ibermycegrenadierów6.Właśnieztegopowodustarsioficerowiepozostawali
wczasiebitwywsiodłach,abylepiejwidziećibyćwidocznymidlaswoichżołnie-
rzy.Zdrugiejstronywłaśnietoprzyczyniałosiędowysokiegowspółczynnika
stratwśródoficerów.
Chociażkarabinmógłwystrzelićołowianąkulęnaodległośćwiększąniż
900metrów,tostopieńnachyleniabronipotrzebnydoosiągnięciatakiegowy-
nikuczyniłtegorodzajuogieńmałopraktycznym.Testyudowodniły,żestrze-
laniedocelupołożonegodalejniż220metrówbyłobezcelowe.Wwojskach
lądowychuznawano,żeogieńkarabinowyjestskuteczny,kiedyprzeciwnikpo-
dejdzienaodległośćok.140metrów.Francuskadoktrynapozwalałanaodda-
waniestrzałuztakiejwłaśnieodległości7.Przeciętnyżołnierzmiałjednakmałe
szansetrafieniadoceluodleglejszegoniż90metrów,wzwiązkuztym,zdyscy-
plinowaneoddziaływstrzymywałyogieńdoczasu,ażwrógpodchodziłbardzo
blisko.Naprawdęśmiercionośnąodległościądlakarabinówskałkowychbył
dystansponiżej45metrów.
(wzależnościodliczebnościjednostek)irosyjskiej,przyczymwtejostatniejdopierood1810roku.Być
możeautoromchodziłooplutonyidywizjony,G.Nafziger,Cesarskiebagnety,Oświęcim2012,s.50-51;
AiJ.Żmodikow,Taktykaarmiirosyjskiejwdobiewojennapoleońskich,Oświęcim2010,s.147[M.P.].
4NapoleondoEugeniusza,5grudnia1806[w:]PreceptesetJugementsdeNapoleon,Paris,1913,s.106.
5WspomnianąsytuacjęopisujegenerałDuhesme,awydarzyłasięwczasiebitwypodCaldiero
w1805roku.Wspominaoniejwswojepracyolekkiejpiechocie,G.P.Duhesme,EssaisurlJInfranterie
Légère,Paris1814,s.442-443[M.P.].
6Formationdechaqueligne.Ducombat,cytatza:P.J.Foucart,CampagnedePolognenovembre-decembre
1806-janvier1807(PultusketGolymin)dJaprèslesarchivesdelaguerre,Paris,1882,t.2,s.455,przyp.2.
7Zob.LeGuidedesous-officiersdelJinfantriefrancaise,encampagne,enmarche,encantonnementeten
garrison,Paris1807.DziełozawieraExtraitdelJinstructionsurlesArmesfeuetlesArmesblanchesporta-
tiveswydanewParyżu,19czerwca1806,s.652-683.
