Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JanuszSilski
uniwersumStaregoKontynentu,dziśzdajesięjeszczebardziejaktualny.
Kuszącanowoczesnościąwońrozkładu,niczymhipnotyzującymasową
świadomośćhołdnacześćimperatywuodrzuceniastaromodnychlojalności
ipojęćnierozerwalniezwiązanychzeuropejskątradycją,prowokujepraw-
dziwespustoszeniaduchoweimoralne.Mimoto,odnieśćmożnawrażenie,
iżwstosunkowoniewielkimstopniusąoneprzedmiotemtroskiobawwspół-
czesnychmyślicieli.Ichuwagęzdająsięzaprzątaćraczejinneniepokojące,
abardziejmaterialnienamacalnezjawiska,jaknp.kryzysyekonomiczne,
polityczneczydemograficzne.Niemajednakprzesadywstwierdzeniu,iż
dzisiejszy,symptomatycznydlatychpłaszczyznbrakosadzeniawspójnym
systemieaksjologicznym,lub,jakchcąniektórzy,àrebours:wsparciuich
oantywartości,stanowiznaczącą,abyćmożekluczowąprzyczynęoderwania
ichodetycznychpowinności,powodującszeregpostępującychdysfunkcji
współczesnegoświatakulturowego,społecznegoiekonomicznego.
Wramachfilozofiiwartości,kierunkuściślezaksjologiąkojarzonego,
mamydoczynieniazkilkomaspecyficznymi,wieloaspektowymiinieroz-
wiązywalnymi,jaksięwydaje,opozycjami.Reprezentująjegłównietakie
dychotomiejak:wewnętrzny–zewnętrzny,absolutny–relatywny,obiektyw-
ny–subiektywny,indywidualny–społeczny;czywreszciefakt–wartość3.
Toonesąpolemiosiągłównegosporubadaczyniemalodsamegomomentu
narodzinaksjologiiwXIXwieku,jakoautonomicznejdziedziny.
WiekXXIkontynuujeównierozstrzygalnykonflikt.Choćtoczonyniejako
namarginesieinnychwielkichdebat,jegodoniosłośćtrudnoprzeoczyć.Jest
tobowiempolemikazogniskowanawokółsamegosensumoralnościwży-
ciuczłowieka.Kulturowabataliaonieprzekraczalnerudymentymoralnych
przekonań,oźródłaoceninorm.
Odpryskamiaksjologicznejpolemikisąchoćbyostrekontrowersjewokół
problematykiuważanejprzezjednychzaspórdotyczącylitylkokwestii
obyczajowych,przezinnychzaśzaproblemrespektowaniastałychinie-
zmiennych,jaksądzą,regułetycznych.Zaciekłedysputywokółnichsąbez
wątpieniawyrazemkryzysutradycyjnejkultury,dlaktórejwartościmoralne
wydająsięzagadnieniemabsolutniefundamentalnym.
Silnywtradycjieuropejskiejstatusmoralnegoładu,jestdziśnotorycz-
niekwestionowanyinegowany.Coznamienne,głównyatakbiegniepo
liniiargumentacyjnejsuponującej„nietolerancję”nurtówodwołującychsię
dotradycyjnej,europejskiejspuściznyaksjologicznejzwiązanejściślezjej
chrześcijańskąprzeszłością.Ichnadmierneprzywiązaniedo„ontologicznych
3Z.Hajduk,Naukaawartości.Aksjologianauki,Lublin2008,s.9–15.
40
