Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzymamywPolscekryzys,ajeżelitak,toczego?
11
słusznymoralnie,wzwiązkuzczymzasługującynaakceptacjęiszacunek
obywateli(Lipset,1960;Lane,1979;Habermas,1976;1983).Obietepłasz-
czyznyocenyporządkumogąbyćzesobąpowiązane.JednakJurgenHaber-
mas(1983)zwracauwagęnato,żewpóźnymkapitalizmiedemokratycznym
wszystkieważnefunkcjeaparatupaństwowegowymagająuprawomocnienia
zestronyopiniipublicznej,ajegoistotnymźródłemsąodwołaniadoszero-
korozumianychwartościinormkulturowych.
Przyjrzyjmysiębliżejrozmaitymprzejawomlegitymizacjimoralnejijej
funkcjom.Legitymizacjamoralnaprzejawiasięwprzekonaniu,że:
–instytucjeiprzedstawicielesystemudobrzesłużącałemuspołeczeń-
stwu;
–zwykleludzieotrzymująto,coimsięsłusznienależy;
–prawojestsprawiedliwe,zgodnezodczuciamispołecznymiiegzekwo-
wane;
–wartobyćwobecsystemulojalnym,angażowaćsięwjegopodtrzymy-
wanie(płacićpodatki,głosować,działaćspołecznie)orazangażować
sięwobronęzasadczypodstawsystemu(gdybybyłyzagrożone);
–przyjemniejżyjesięwtakimsystemie,któryjestmoralnielegitymizo-
wany.
Zdaniempsychologów,ludziemająogólną„motywacjęideologiczną”
dolegitymizacjimoralnejistniejącegopolityczno-ekonomicznegostatus
quo,czylidousprawiedliwianiaaktualnegoporządkuspołecznego(Kay,
Jost,2003;Jost,Hunyady,2005;Lerner,1980,2002).Prawdopodobnie
dlatego,byredukowaćniepewnośćzwiązanązzajmowanąpozycjąspo-
łecznąipotwierdzaćlubumacniaćswojąsamoocenę.
Porządekspołeczny,którytraciuprawomocnieniewświadomościspo-
łecznej,zaczynamiećproblemy.Kiedysystemjestnieefektywny–powstają
kryzysyekonomiczne;kiedyporządekekonomicznyipolitycznynieosiąga
pewnegoniezbędnegopoziomuspołecznejlegitymizacjimoralnej–ozna-
czatokryzystożsamościsystemu.Świadczy–zdaniemHabermasa(1983)
–otym,żeszerokorozumianysystemkulturowy(wartości,przekonania
podzielaneprzezludziinormyspołeczne)niejestwstaniedostarczyćpod-
stawdodziałań,wymaganychprzezdanysystem.Mamywtedydoczynienia
zdelegitymizacjąmoralnąsystemu.
Danenatematlegitymizacjiaktualnegoporządkuekonomiczno-poli-
tycznegowPolscezbieranesąodwielulatprzezróżnezespołybadawcze
(por.Domański,Rychard,Śpiewak,2005;Domański,2009;Jasińska-Kania,
1989;Mikiewicz,Wojciszke,2007;Skarżyńska,2006;2008).Przedstawięwy-
