Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
reprodukcjispołeczno-kulturowej,nazywanywsocjologiisocjalizacją,wramachktó-
rejdzieciwprowadzanesąwżyciespołeczneikulturętegożspołeczeństwaorazprze-
kazywanyjestimaksjonormatywnysystembliższejiszerszejzbiorowości19.
Wliteraturzesocjologicznejpoświęconejzagadnieniurodzinyzwracasięuwagę
naróżnorodnośćmodelizarównomałżeństwjakirodzinfunkcjonującychwróżnych
typachiformachspołeczeństw20.Stosowanesąróżnorodnekryteriaklasyfikacjiro-
dzin,wtymnajczęściejtypologizujesięrodzinyzewzględunawielkośćiskład,struk-
turęzwiązkumałżeńskiego,systempokrewieństwaisystemdziedziczeniaorazsto-
sunkiwładzy.Najczęściejzarodzinęwwąskimitradycyjnymrozumieniuuznajesię
związekkobietyimężczyznyorazdzieciztegozwiązkulubdzieciadoptowane.Jestto
rodzinamała,nazywanateżrodzinąnuklearną.Wartowtymmiejscupowiedzieć,że
zarodzinęuznajesiętakżetakąmikrostrukturę,gdyjestonaniepełna,gdynaprzy-
kładbrakujematkilubojcalubniemadzieci.Trwaożywionydyskursnatematin-
nych,nietypowychstrukturrodziny,czyzarodzinęmożemyuznaćbabcięidziadka
orazwnuków,którychrodziceumarli?Zanikającymtypemrodzinyjestwielka,roz-
szerzonarodzina,wktórejopróczheteroseksualnychrodzicówiichdzieciznajdują
siętakżeinnibliżsiidalsikrewnilubpowinowaci.Wtymprzypadkustrukturaro-
dzinymożebyćbardzoróżna,bowiemwjejskładmogąwchodzićrodzicemężalub
rodziceżony,aletakżejedniidrudzy.Takarodzinanazywanajestwielopokoleniową.
Mogątobyćtakżedwiepołączonerodzinynuklearnezpotomstwem,np.rodzinyza-
łożonezjednejstronyprzezbrataorazzdrugiejprzezsiostrę,któremieszkająrazem
iprowadząwspólnegospodarstwo.Wprzypadkurodzinyposzerzonejwariantów
strukturalnychmożebyćwielewięcej21.
Innymkryteriumklasyfikacjirodzinmożebyćstrukturamałżeństwa.Wyróżnia
sięnajczęściejrodzinymonogamiczne,wktórychmamydoczynieniazezwiązkiem
seksualnymjednegomężczyznyzjednąkobietą,aletakżerodzinypoligamiczne,
wktórychzwiązekseksualnydotyczywiększejliczbyosób.Poligamiawystępuje
wdwóchodmianach.Pierwszaznichpoleganazwiązkuseksualnymjednegomęż-
czyznyzwięcejniżjednąkobietą,conazywanejestwielożeństwemlubpoliginią,na-
tomiastdrugapoleganazwiązkuseksualnymjednejkobietyzwięcejniżjednymmęż-
czyzną,conazywanejestwielomęstwemlubpoliandrią.Wartowtymmiejscupowie-
dzieć,żezjawiskopoliandriimamarginalnycharakter,natomiastpoliginiijestbar-
dziejpowszechne,alezbadańantropologówspołecznychwynika,żeniewielkiodsetek
mężczyznzpowodówekonomicznychdecydujesięnazwiązekzwiększąliczbąko-
biet22.
Kolejnymkryteriumtypologizacjirodzinmożebyćsystempokrewieństwaiwy-
nikającyzniegosystemdziedziczenianaprzykładnazwiska,majątku,władzyczy
prestiżuspołecznego.Wyróżniasięnajczęściejdwasposobydziedziczenia:patryline-
arnylubmatrylinearny.Pierwszyznichpoleganadziedziczeniuprzezpotomstwopo
ojcu,natomiastdruginadziedziczeniupomatce.Systemytewystępująwróżnych
19P.N.Cohen(2018),TheFamily:Diversity,Inequality,andSocialChange,NewYork.
20Z.Tyszka(1979),Socjologiarodziny,Warszawa.
21C.Randall,C.Scott(2000),SociologyofMarriageandtheFamily:Gender,Love,andProp-
erty,Chicago.
22H.E.Fisher(1994),Anatomiamiłości.Historianaturalnamonogamii,cudzołóstwairozwodu,
Poznań;E.A.Smith(1998),IsTibetanPolyandryAdaptive?MethodologicalandMetatheoretical
Analyses,DHumanNature”,9(3):225-261.
14
