Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.A.Majcherek,Kultura,osoba,tożsamość.Zzagadnieńfilozofiiisocjologiikultury,
Kraków2009,ISBN978–83–7271–577–7,©byWNUniwersytetuPedagogicznego2009
wzakresiekulturysymbolicznej,zwłaszczaobejmującejsferęsacrum.
Niektórzyteoretycydokonująwięcrozróżnieniamiędzykulturąglo-
balną(opartąnadoraźnychwytworachkulturypopularnejimasowej)
akulturąuniwersalną(obejmującąwyższe,trwałeinieprzemijalne
wartościogólnoludzkie[Szpociński1999,61in.;zob.Ziółkowski2002,
325]).Uniwersalizacjajestwtakichujęciachodróżnianaodhybrydyza-
cjiczykreolizacji,dojakichprowadziglobalizacja.ZygmuntBauman
–jedenznajbardziejznanychmonografistówponowoczesności–jest
jednocześnie„zdecydowanymnominalistąkulturowym,wskazującym
naniemożnośćujmowaniaiopisywaniakulturyponowoczesnejjako
bytucałościowego”[Burszta2001,167].
Aleprzyjęcieesencjalizmuczysubstancjalizmunieprzesądzaby-
najmniejnarzeczkulturowegouniwersalizmuczytymbardziejmo-
nizmu.OdczasuArystotelesabowiemwiadomo,żeesencjalizmisub-
stancjalizmniekłócisięzpluralizmem,wielościąsubstancji(wna-
szymprzypadku–kultur).Tezaoistociekulturyjakojejuniwersal-
nymrdzeniu,trzonieczyjądrzewcalepluralizmuniewyklucza,oczym
świadczychoćbyprzykładAlfredaKroebera,ochoczoposługującego
siępojęciemistotykultury,ajednocześnieokazującegoprzychylność
kulturowemurelatywizmowi.Osiąsporustajesięwtejkwestiikontro-
wersjacodozawartości,treściowejistotyorazjejprymatuwobectego,
cokulturowozmienneizróżnicowane–czyzatemkulturęstanowi
icharakteryzujejąwspólnaistota,czyraczejpartykularnaspecyfika.
Wtymkontekściepojawiasięzwyklekwestiauniwersaliówkultu-
rowych–imwięcejiimistotniejszychmożnaichwskazać,tymsilniej-
szeargumentynarzeczkulturowegouniwersalizmu,osłabiająceprze-
konanieokulturowympartykularyzmieipluralizmie.Sytuacjajest
jednakwtejkwestiiniejasnazkilkupowodów.Popierwsze,nieprzeko-
nującesąteinterpretacje,któreprzypisująuniwersalnycharakterca-
łymkonkretnymdziedzinom(AnnaKłoskowskanazywajesystemami)
kultury.Najczęściejjakoprzykładytakichdziedzinpodajesięnaukę
itechnikę.Zgodnieztąwykładniąteorienaukowemająpowszechną,
transkulturowąważność(jesttylkojednanauka),aurządzeniatech-
nicznemajątęsamąkonstrukcjęifunkcję(funkcjonująwszędzietak
samo)inaogółsątotakiesameurządzenia,będącewwiększościwy-
tworemwspółczesnej,uniwersalnejcywilizacjinaukowo-technicznej.
JaktoujmujePaulRicouer,„poszczególnetechniki–awięcunowo-
19
