Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Istotakulturyisztukiwspotkaniuidoświadczeniu…
cjawzakresiereguł,środkówitechniktworzenia,pozwalającaustalićmiejsce
ifunkcjonalnewłaściwościposzczególnychjejdyscyplin”(Brzoza,1982,6).Ta
refleksjatowarzyszyłaautorowiwlatach80.XXwieku,dzisiajwperspektywie
jeszczebardziejzaawansowanychtechnologii,atakżesamejsztuki,jejprzejawów,
propozycji,określeniewcaleniejestłatwiejsze.Amożewspółcześnieniemapo-
trzebyjejprecyzyjnegodefiniowania,któreprzyjmująctakąspetryfikowaną
postać,tylkoograniczyjejsensimożliwośćpoznania?Możeznajączliteratury
ukutejużwcześniejokreślenia,wartoskupićsięnapoznawaniusztuki,jejodkry-
waniuczytworzeniu,tymsamympoprzezindywidualnedoświadczeniebudując
nowe,własnedefinicje.Zwłaszcza,żepewnąwiedzęnatentematkażdyposiada.
nJakwielokrotniepodkreślałW.Tatarkiewicz,sztukąjestzarównoczynność,
jakipewnaspecyficznaumiejętnośćlubwytwór,tj.dzieło.Zakresitreśćpo-
jęciasztukiulegałyzresztąnaprzestrzenidługichdziejówludzkościznacznej
ewolucji,podobniejaksamasztukaiwogóletwórczość”(Brzoza,1982,8).
Jużwstarożytnościsztukazajmowałaznaczącemiejscewrozważaniachfilo-
zofówskupionychnajejmiejscuwcodziennymżyciu.Istotnąkategoriąbyła
równieżdlaspołeczeństwazuwaginajejwymiarartystyczny,organizacjęczasu,
uświetnianiespotkań,obrzędówczyróżnychświąt.Sztukajużwtedypodlegała
klasyfikacji.nPlatondokonałklasyfikacjisztuk,podporządkowującjenajpierw
ogólnemupodziałowinasztukiwizualne(malarstwo,rzeźba)isztukisłuchowe
(muzyka,taniec,poezja),którypóźniejuzupełniłinnympodziałem:nasztuki
naśladowcze(malarstwo,rzeźba,dramat,epos)inienaśladujące,tj.sztukinmu-
zyczne”(moysicos)orazużytkowo-rzemieślnicze(równieżmalarstwoirzeźba
orazarchitekturaibudownictwo)”(Brzoza,1982,10).Ichociażnajczęściej
wymiarartystycznydzieławyrażasięwpięknie,tojestteżwestetyce,formie,
kształcie,kolorze,materiale,dynamice,barwie,wielkości,treści-wzależności
oddziedzinysztuki,tojednakobokartyzmudziełaposiadaływartośćpoza-
artystyczną:społeczną,edukacyjnączywychowawczą.
Wielośćiróżnorodnośćokreśleńsztuki,któreodnajdujemywpiśmiennic-
twie,jestkonsekwencjączasu,doświadczeńwreszciewrażliwościtwórcówina-
ukowców.Nierozwijającszerzejanalizdefinicyjnychtejkategorii,możnapowie-
dzieć,żejestwidocznąkonsekwencjąpotrzeby,doznań,refleksji,wyrażeniem
wewnętrznychemocji.Współcześniedefiniowaniesztukijestcoraztrudniejsze
zuwaginaswoistąawangardę,próbęwłączenia,określaniamianemsztukiczę-
stotakichprzedmiotów,zjawisk,którebudząwielekontrowersji.Ważnazatem
wtymwzględziejestwiedzaiumiejętności,którepozwoląodpowiedniousto-
sunkowaćsiędodanejpropozycjiuznanejzadziełosztuki(zob.Potocka,2008).
Naprzestrzenilatklasyfikacjeposzczególnychdziedzinsztukipodlegały
zmianie,cowżadensposóbnieujmowałoichznaczeniuiwartości,takżewsy-
tuacjiichintegracji.SchyłekXIXwiekutoczas,gdydokonywałsięprzełom
wsztuceprzejawiającysięstanowczymdążeniemdonowego,aleipotrzebą
zatrzymaniastarychform(Hohensee-Ciszewska,red.,1982).Istotnezmiany
53
