Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozumowanieautorkizawierajednakpewienpodstawowybłąd
polegającynarygorystycznymtraktowaniupojęcia„system”.Takie
ujmowaniesystemumożeobciążaćniektrych,aleniewszystkichautorw
krytykowanejprzezniąkoncepcji.Wmetodologiinaukspołecznych
iwteoriachsocjologicznychlubantropologicznychużyciukoncepcji
systemutowarzyszyczęsto,jeśliniezwykle,zastrzeżenie,żeniechodzi
tuosystemyzamknięte.Takwięcnp.wliteraturzepolskiejZnaniecki
używapojęciaukładwwzględnieizolowanych(1988),Ossowskimwi
osystemachizolowanychpodpewnymwzględem(1967a).JeanViet
(1965)izwłaszczaWilliamBuckley(1967)podkreślająotwartycharakter
systemwspołeczno-kulturowych.MargaretArchersamaformułuje
analogicznątezęodniesionądosystemwspołecznychpodlegających
„morfogenezie”,czyliprocesowiradykalnejzmiany„formy,strukturylub
stanusystemu”(s.XXII).PodkreślatękonkluzjęPiotrSztompkaomawia-
jącstanowiskoArcherwstudiumnatematrozwojuizmianyspołecznej
(Sztompka,1993,s.199).
Stosowaneprzezemnieanalitycznerozrżnieniekulturyispołeczeńst-
waniezmieniaistotytegoproblemu,gdyżwujęciusocjologicznymkultura
jestzawszeodniesionadodziałańludzi,ludzkichpodmiotwpołączonych
więziąsocjetalnejisymbolicznejkultury(Kłoskowska,1983;1986).
Wsensiepojęciowymwsplnysyndromkulturytworzynardlubwcześniej
—grupaetniczna.Wytwarzająoneswojąkulturęnarodową(etniczną)
kształtującsięjakozbiorowościspołeczne.Zbiorowościteprzeznastępstwo
pokoleńtrwająwzmianie,awrazznimitrwairozwijasięichkultura.
Samopojęcietrwaniakulturwymagajednakkomentarza.Dopojęcia
tożsamościkulturnarodowych,oczymbędziejeszczedalejmowa,należy
poczucieichciągłości,doświadczaneprzezichuczestnikw.Poczucieto
niemusijednakwykluczaćświadomościzachodzącychwkulturzezmian.
Kulturastaropolskanależydotrwałychtradycjiliteraturypolskiej.Bez
KochanowskiegoMickiewiczmusiałbybyćinnympoetą,bezniegozaś
—ijeszczedawniejszejipźniejszejtradycjinarodowej,aleiuniwersalnej
—niebyłobypoezji„Skamandra”wjejkształcie.Każdywymienionytyp
twrczościjestjednocześnierżnyodpozostałych.
Kulturanarodowajestdynamicznymukładem,gdyżstanowirezultat
twrczychiodbiorczychdziałańludzi.Odnosisiętodowszelkichcałości
społeczno-kulturowych,takżedospołeczeństwpierwotnych,chociażich
endogennezmianysąmałowidoczne.Aktywnośćniejest,oczywiście,
przeciwstawieniemkultury,tylkojejspełnieniem.
35