Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wprowadzenie
wkolejnymkrokuprzedstawićzrozumiałąinterpretacjętego,co
udałosiędostrzec.
Jednaknaciskkładzionynadoświadczeniewiązałsięzprze-
konaniem,żeczystoracjonalnepoznanienaturyprowadzico
najwyżejdostworzeniapojęciowegomodelu,któregopraw-
dziwośćniejestniczymwięcejniżpojęciowąspójnością,przy
czym-jakdośćszybkoprzekonanosięwprzypadkufilozofii
naturyDescartes’a-niezawszeówmodelodpowiadałdoświad-
czeniu.Wtejsytuacjimożnabyłoalbosięgnąćpotradycyjny
argumentnegującywartośćdoświadczeniazmysłowego,albona
nowookreślićstosunekpomiędzynimapoznaniemrozumo-
wym.Lockenierezygnowałzpoznaniaracjonalnego,uznawał
jednak,żetakiepojęciowe,filozoficznepoznanienaturymoże
dostarczyćjedyniepewnegomodelu,którydasięwykorzystać
podczasplanowaniaeksperymentówczywinterpretacjizja-
wisk.Byłteżświadomhistorycznegopochodutakichkoncep-
cji,którychnieprzydatnośćkolejnowykazywałodoświadczenie;
wypróbowywałostrzeswejkrytykizarównonateoriiarystote-
lesowskiej,jakikartezjańskiejkoncepcjiprzyrody,alenawetnaj-
bliższymukorpuskularyzmBoyle’astanowiłdlańjedynieuży-
tecznąhipotezę,którąjeszczezajegożyciaNewtonowskafizyka
podaławwątpliwość,wskazującnamożliwośćoddziaływania
ciałnaodległość.Jednakżesprzeciwwobecczystoracjonalnego
poznanianaturyopierałsięnajeszczejednejprzesłance.Otóż
wswejkrytycepoznaniaLockedostrzegał,żerozwójwiedzy
niesprowadzasiędotworzeniaskomplikowanychsystemów
metafizycznychprzezgenialnychmyślicieli,leczjestefektem
zbiorowegowysiłkubadaczy,zktórychkażdydysponujeswym
własnymdoświadczeniem,komunikowanyminnymwcelujego
weryfikacjiizrozumienia.Indywidualnośćdoświadczeniałą-
czyłLockezpojęciemrozumujakoefektuzbiorowegobadania
natury.
