Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Trzebajednakpamiętać,żetakinieuświadomionyiniekontrolowanyproces
identyfikacjimożeprowadzićdozawładnięciacudząautonomiąorazzaburze-
nia„sferyinności”,jejniepowtarzalności.Wiążesięzatemzniebezpieczeń-
stwemutratytożsamościwłasnej.
Comożnazauważyć,terminwczuciebyłprzezLippsaodnoszonydoróż-
nychzjawisk,albozwiązanychzrelacjamiinterpersonalnymi(wczuwaniesię
wcudzestanypsychiczneiwspółodczuwanie),alboposłużyłsięnimautorprzy
opisiekontaktowaniasięczłowiekazwytworemsztuki.Wprocesiewczuwania
się,tłumaczył,„obiekt”jestmną,moje„ja”zaśobiektem.Niemieckibadacz
nieokreśliłjednakbliżej,wjakisposóbkluczowepojęciewczucianależyrozu-
mieć,ajegoargumentacjaniezostaładostatecznierozwinięta.
Związanazproblematykąempatiimożliwośćpoznawaniacudzychsta-
nówpsychicznychstałasięrównieżprzedmiotemzainteresowaniaEdmun-
daHusserla.AutorIdeiczystejfenomenologiiifenomenologicznejfilozofii
(1975)wiązałtęmożliwośćzarównozintuicją(uchwyceniempoczuciowym),
jakiintencjonalnymaktemświadomości(skierowaniemjejstrumieniana
przedmiotobserwacji),którewarunkująprzebiegprocesówpostrzegania,
wartościowaniaipoznaniaobiektówobecnychwprzestrzeniotaczającejczło-
wieka.Wzwiązkuztymstanpsychicznydrugiegoczłowiekawywołujepowsta-
nieobiektuintencjonalnego,ujmowanegoprzezbadaczajako„aktowapostać
świadomości”.Należytakżepamiętać,żepodwpływemstanupsychicznego
obiektupoznaniapowstajeupoznającegowarstwaprzeżyciowatraktowana
jakoobiektintencjonalny–subiektywnieutworzonyobraz.Empatyzerzatem
wczuwasięniewrealniepostrzeganyprzedmiot,leczwjegofenomen.
WfenomenologicznejteoriiwczuciaipoznaniaHusserlainteresujemnie
zwłaszczapodkreślenieprzezbadaczaroliaktówświadomościwkonstytuowa-
niusensuobiektuodniesienia,atakżebrakumożliwościprzeżywaniaiden-
tycznychjakonstanówpsychicznychorazistotnościzjawiskatranscendencji,
jakoprzekraczaniaprzezobserwatoragranicwłasnejpodmiotowości.Kon-
cepcjata,dośćskomplikowanapojęciowo,sprowadzasięwgruncierzeczydo
współodczuwaniaprzezzrozumienie.Konstrukcjapojęciowafenomenu,któ-
rywtymprocesiepośredniczy,niemadlategoaspektuistotnegoznaczenia.
WzwiązkuztymwykładniaHusserlazgadzasięzmoimitropamiposzukiwania
sensuempatiijakozjawiska,któremutowarzyszydyskursywnezrozumienie.
Własnąwykładnięrelacjisubiectum–obiectumzaproponowałrów-
nieżRomanIngardenwpracyOpoznawaniucudzychstanówpsychicznych
(1947).Wprawdzie,podobniejakHusserl,podważaonpewność,żepodmiot
wczuwającysięmożeprzeżywaćstanypsychicznedrugiejosobywsposób
identycznyzniąlubchoćbyzbliżony,leczmechanizmwczuciasięjestwopisie
Ingardenabardziejskomplikowanyzewzględunawielośćwspółokreślających
goelementów.Należądonichprzedewszystkim:różniceosobowościowe,zin-
dywidualizowanystopieńzmiennejwrażliwościemocjonalnejnaprzeżycia
innegoczłowiekaorazistnieniesferyniedostępnejintymności–obszaruprze-
żyćidoświadczeńwłasnych.
30
