Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Bezszycioweoprawy
SklejaniekartmetodąBaumfalka/Lumbeckawoprawiebezszyciowej
dynczearkusze(bifolia)zebranewblokumieszczasię
wprasie,przyczymblokjestściśniętywpewnejodle-
głościodgrzbietu.Wdalszejkolejnościnanosisięklej
wjednym,anastępniewdrugimkierunku,wtakispo-
sób,abyklejwniknąłpomiędzyarkusze(ang.double-fan
adhesivebinding).
Półautomatyczneklejenie,tzw.metodaBaumfalkalub
Lumbecka-klejwprowadzasiępomiędzypojedyncze
kartyodstronygrzbietuprzypomocyurządzeniasłużą-
cegodoprzeginaniagrzbietu(aparatPlanax).
Automatycznesklejaniesfrezowanychgrzbietów(hiszp.
encuadernaciónalaamericana,oprawaamerykańska)-
stosowananazmechanizowanychliniachpotokowych
wmasowejprodukcjioprawbroszurowychksiążekoni-
skichcenach,katalogówitp.Czynnikiemprzemawiają-
cymzajejstosowaniemjestszybkośćiekonomiczność.
Historia
Bezszwowametodałączeniaarkuszyzostaławynale-
zionawAngliijużwkońcuXVIIIw.wtrakcieposzu-
kiwańoprawyzdobrzeotwierającymsięgrzbietem,
potrzebnejdlaksiągbuchalteryjnych.Technika
caoutchoucbindingzostałaopatentowanaprzezWilliama
Hancockaw1836r.Zgodniezpatentem,krawędź
vgrzbietową”złożonychiułożonychwblokpojedyn-
czychkartfrezowano,anastępniepowlekanokilkoma
warstwami(1-5)mlekakauczukowegootrzymanego
zroślintropikalnych,zwłaszczarodzajówHeveaiFicus.
Naostatnią,ciepłąjeszczewarstwęnakładanopasek
tkaniny.Od1840r.metodabardzosięspopularyzo-
wała,szczególniewAngliiiStanachZjednoczonych.
Stosowanojądoksiążekmałych,aletakżewdużychfor-
matachwydrukowanychnakartonie.Uważano,żejest
toszybki,prostyitrwałysposóbłączeniaarkuszywblok.
Czaszweryfikowałtenpoglądiksiążkitedonaszych
czasówzachowałysięwstaniedalekoposuniętejdezin-
tegracji.Tewczesneklejoneksiążkinazywasięczasem
vgutaperki”odnazwyrośliny,którejwyciągwówczas
stosowano.W1868r.metodazostałazmodyfikowana
przezHermannaDietrichaBaumfalka,któryopaten-
towałjąwNiemczechw1878,awUSAw1881r.Na
grzbiecierozprowadzałgorącyklejkostnywzbogacony
wnadającąmuelastycznośćglicerynę,anatonaklejał
bawełnianąflanelę.Wystającepozagrzbietskrzydełka
służyłydopołączeniablokuzokładką.Baumfalknie-
ustannieposzukiwałcorazlepszychrozwiązań,w1908r.
opatentowałurządzeniesłużącedowprowadzeniakleju
głębiejpomiędzyarkusze(naok.0,3-1mm).Byłtosys-
temruchomychrameksłużącychdowachlarzowego
rozsunięciaprzeginanegogrzbietuorazwałkówdona-
noszeniakleju.
Wlatach1895-1900wfabryceSheridan&Co.opra-
cowanomaszynęPerfect-Binder.Maszynafrezowała
grzbietyblokówinanosiłananieklej.Początkowo
używanoklejuglutynowego(gorącego),późniejkau-
czukowego.Klejenienazimnoklejemsyntetycznym
zwanejestmetodąLumbecka(Lumbecken),odna-
zwiskaautorajegoreceptury.EmilLumbeckwla-
tach30.-40.XXw.skonstruowałtakżeurządzenie
doutrwalaniasklejanianagorąco.Jegopatentystały
siępodstawąkonstrukcjimaszynintroligatorskichdo
przemysłowejoprawy.Maszynędob.o.zbudowano
wszwajcarskiejfirmieMartiniwroku1941.Dużąpo-
pularnośćzyskałatakżeskonstruowanaprzezHansa
Ehlermannapółautomatycznamaszynazbudowana
naplaniekoła,tzw.karuzela(niem.Karusselbinder).
Wrazzzastosowaniemszybkoschnącychklejów
topliwychwykonywała60-110oprawnaminutę.
Stosowanojądoszybkiejoprawyczasopism,kata-
logów,wydawnictwakcydensowych,atakżeksiążek
woprawachmiękkich.Naklejenienagrzbietmerlilub
karbowanegopapierupozwalałonawykorzystanieblo-
kówdooprawytwardej.
Winnychmetodachb.o.stosowanoperforowanie
grzbietówskładek.Jakoprzykładmożesłużyćme-
todaLuwi-Bindung,którapowstaławwynikubraku
maszyndoszyciaksiążekwniemieckichzakładachpo
IIwojnieświatowej.LudwigWilhelmzMonachium
zastosowałperforowanieprzegubówskładek,które
następniepokrywanoelastycznymklejem.Klejwni-
kałwdziurkiperforacjiisklejałwewnętrznearkusze,
anaklejonanazewnątrzmerlałączyłaskładkiwblok.
Zkoleitechnologiaioprzyrządowanieskonstruowane
wlatach1947-1949inastępnieopatentowaneprzez
AlfredaCahena,tzw.Notched-Bindingniezakładała
ścinaniacałychgrzbiecikówskładek,leczwycinanie
wnichkarbów,którepozwalałynapenetracjękleju
dowewnętrznychkart,ajednocześnieutrzymywały
składkiwcałości.
Zob.Bindowanie.
Bałandin1956,s.178-179;Kirchner1952,t.1,s.381;Middleton
1978,s.30;Moessner1981,s.11,15,71,73,87-88;Roberts,
Etherington(Adhesivebinding);Wikipedia(Klebebindung);
Współczesne1986,s.83,129-131.M.P.B.,E.P.
Białoskórnictwo-zob.Skórawyprawyglinowej
