Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wstęp
następnegopolskieorganizacjeratowniczeniosłypomoc948554uchodźcom
(WydziałPowrotudoKrajuKomisariatupisało1005610tułaczach)1.
Rozmieszczenietakolbrzymiejliczbyuchodźcównaobszarzepaństwa
rosyjskiegobyłonierównomierne.Wygnańcówmożnabyłospotkaćniemal
wkażdejgubernirosyjskiej.Największeskupiskatułaczypowstałym.in.wgu-
berniach:mińskiej,mohylewskiej,moskiewskiej,piotrogrodzkiejijekateryno-
sławskiej,niewielkieznalazłysięwjednostkachadministracyjnychpołożonych
zaUralem(ichliczbanieprzekroczyła11000osób)orazdotarłydoguberni
iobwodówkaukaskich.
ZasadniczągrupęuchodźcówzziempolskichwRosjistanowiłalud-
nośćpochodzeniachłopskiego,coznajdujeodzwierciedleniechociażbywe
wstępnychszacunkachdokonanychnapoczątkuprzymusowejmigracji.Po-
ważną,zauważalnągrupęuchodźcówstanowiłarównieżinteligencja,oczym
1
Szerzejnatematliczbyuchodźców,ichrozmieszczeniawRosjipatrzm.in.:AAN,
CKO,36,67,284,285;AAN,RGO,1340;SprawozdaniezposiedzeniaRadyZjazdów
PolskichOrganizacjiPomocyOfiaromWojnyodbytegowdniu19,20,21i22marca1916
roku,Moskwa1916;S.Heltman,LudnośćpolskawZwiązkuSocjalistycznychRepublik
Radzieckich,[w:]Kalendarz-Informatorna1924rok,Moskwa1924;idem,Robotnik
polskiwRewolucjiPaździernikowejnaBiałorusi,Mińsk1927;W.Grabski,A.Żabko-
-Potopowicz,Ratownictwospołecznewczasiewielkiejwojny,[w:]Polskawczasiewiel-
kiejwojny(1914-1918),t.2,Historiaspołeczna,red.M.Handelsman,Warszawa1932;
W.Najdus,UchodźcypolscywRosjiwlatach1917-1919,flKwartalnikHistoryczny”
1957,nr6;I.Spustek,PolacywPiotrogrodzie1914-1917,Warszawa1966;I.Blum,Po-
lacywRosjicarskiejiwZwiązkuRadzieckim,flWojskowyPrzeglądHistoryczny”1966,
nr3;W.Najdus,Polacywrewolucji1917roku,Warszawa1967;Z.Łukawski,Polity-
kapolskichorganizacjiwRosjiwsprawiepowrotuuchodźcówdokraju(1917-1918),
flKwartalnikHistoryczny”1969,nr3;K.Groniowski,Emigracjazziemzaborurosyj-
skiego(1864-1918),[w:]Emigracjazziempolskichwczasachnowożytnychinajnow-
szych,red.A.Pilch,Warszawa1984;M.Mądzik,ZdziałalnościPolskiegoTowarzystwa
PomocyOfiaromWojnynaBiałorusiwlatachIwojnyświatowej,flZapiskiHistoryczne”
1996,z.1;M.Korzeniowski,Nawygnańczymszlaku...DziałalnośćCentralnegoKomite-
tuObywatelskiegoKrólestwaPolskiegonaBiałorusiwlatach1915-1918,Lublin2001;
idem,UchodźcychłopscyzKrólestwaPolskiegowRosjiwlatach1915-1918,[w:]Dzieje
iprzyszłośćpolskiegoruchuludowego,t.1,Odzaborówdookupacji(1895-1945),red.
A.KołodziejczykiW.Paruch,Warszawa2001;M.Korzeniowski,M.Mądzik,D.Ta-
rasiuk,Tułaczylos.Uchodźcypolscywimperiumrosyjskimwlatachpierwszejwojny
światowej,Lublin2007;D.Sula,PowrótludnościpolskiejzbyłegoImperiumRosyjskiego
wlatach1918-1937,Warszawa2013;Л.К.Островский,ПолякивЗападнойСиби-
ривконцеXIX-первойчетвертиXXвека,Новосибирск2016;M.Korzeniowski,
RefugeesfromPolishterritoriesinRussiaduringtheFirstWorldWar,[w:]Europeonthe
Move:RefugeesintheEraoftheGreatWar,ed.P
.Gatrell,L.Zhvanko,Manchester2017.
