Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CHARAKTERYSTYKAOGÓLNALICZEBNIKÓW*
1.Selektywnakategorialiczby:a.liczbapojedynczadlaliczebnikajeden(stół),pół
(chleba),połowa(miasta),ćwierć(litra),b.liczbamnogadlaliczebnikówgłównych
zero(wiadomości),dwa(samochody)...,pięć(kobiet)...,sto(złotych)...,orazzbioro-
wych:dwoje(dzieci)...,pięcioro(uczniów)...,piętnaścioro(kociąt)...,itp.
2.Fleksyjnakategoriaprzypadkairodzaju.
3.Różnicerodzajowesygnalizowaneprzezformyliczebników,np.dwajuczniowie,
dwóch(dwu)uczniów–dwakoty,samochody–dwieuczennice–dwojedziewcząt–
dwaokna.
4.Występowanieformliczebnikowychwfunkcjimianownika–podmiotu,np.
Dwajuczniowiepiszątest.
Dwóch(dwu)uczniówpiszetest.
Dwieuczennicerozmawiają.
Dwojedziewczątrozmawia.
Dwasamochodysięzatrzymują.
Dwakotypijąmleko.
Dwaciastkaleśąnastole.
5.Orzeczenieokreślapozycjęmianownikowąwzdaniu.
6.Formydwa,dwaj,dwie,dwojewkonstrukcjachzdaniowychtypu:Są
dwa
zadania/Są
dwaj
studenci/Są
dwie
czynności/Jest
dwoje
dzieciokreślamyjakomianownik.
7.Orzeczenieznajdujesięwbezpośrednimzwiązkuzliczebnikiem.
8.Formydwu,dwóchwystępująrównieżwpozycjimianownikowej,leczróżniąsięod
formdwa,dwaj,dwieitp.rodzajem,określanymwichprzypadkujakorodzajmęsko-
osobowy.
9.Wzdaniachzformamiliczebnikówmęskoosobowychtakichjak:dwóch/dwu,trzech,
czterechitd.,pojawiająsięzależnościskładniowetypu:Dwóch(dwu)
uczniówpisze
test
ą
Dwóch(dwu)
uczniówbędziepisać/pisało
test
ą
Dwóch(dwu)
uczniów
pisało
test.Wtakimużyciuliczebnikimęskoosobowełącząsięzrzeczownikiem
wdopełniaczuorazzorzeczeniemwrodzajunijakimliczbypojedynczej.
10.Wzdaniachzliczebnikaminiemęskoosobowymitakimijakdwa,dwaj,dwieitd.
łącząsięonezpodmiotemwmianownikuiorzeczeniemwliczbiemnogiej,np.Dwa
samochody
zatrzymująsię
naskrzyśowaniu/Dwa
kotypiją
mleko/Dwaj
uczniowie
piszą
test/Dwie
uczennicerozmawiają
podczasprzerwy.
11.Orzeczenieprzyliczebnikachjednowyrazowychodpięciuwzwyżmaformęliczby
pojedynczej,awczasieprzeszłymitrybiewarunkowymprzybierarodzajnijaki.
12.Wspólnącechąliczebnikówzbiorowych,ułamkowychinieokreślonychjestto,iż
liczebniknarzucarzeczownikomprzypadekdopełniacza.
13.Rząddopełniaczowyiorzeczeniewliczbiepojedynczejuznajesięzanajbardziej
charakterystycznecechyskładniowezdecydowanejwiększościliczebników.
14.Liczebnikizbiorowezachowująskładnięrządutylkowniektórychprzypadkach,np.
Zatydzieńbędęmiał
dwojepraktykantów
nazajęciach/Porozmawiam
zdwojgiem
uczniów
;ale:Zapewniliśmyopiekę
dwojguposzkodowanym
/Rozmawialiśmy
odwojgurodzeństwie
paniJoli.
CzęśćI
*Zob.równieżhasławczęścipierwszejidrugiejniniejszejpracy,przyktórychpodajesięwięcej
informacjiszczegółowychdotyczącychodmiany,składniitd.
17
