Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
POETYKALITANII
IVwiekuotworzonoświątynie,byludzanoszącyprośbymógłuformować
kolumnępodążającątoremlinearnympoulicachmiasta.WedługBaldovina,
rewolucjawsposobiewykonaniamodlitwynastąpiławKonstantynopolu,
ponieważobyczajrytualnychmarszówistniałwtymośrodkuoddawna
wramachkultupogańskiego.Jużwepocepoprzedzającejchrześcijaństwo
„Grecymieliprocesjeowyraźniesuplikacyjnejnaturze[...].Wspólnym
greckimterminemdlatakichprocesji(potemtransliterowanymnałacinę)
byłosłowopompe.”
14
PoKonstantynopoluprzyszłaporanaRzym.Tamnastąpiłoprzejęcie
ważnejuroczystościRobigaliów,obchodzonejcoroku25kwietnia.Właśnie
tegodnia,leczjeszczewokresiepoprzedzającymostatecznąlegalizację
chrześcijaństwa,wyruszałazRzymupogańskaprocesja,która„opuszczała
miastoprzezBramęFlaminiuszaiprzechodziłaprzezMostMulwijskina
miejsceoddaloneodmiastasześćkilometrów,gdzieskładanoofiaryprze-
błagalnebogowi(lubbogini)Robigo.[...]Ponieważpraktykitemiały
zabarwieniepokutneisuplikacyjne,trasa,dataizwyczajRobigaliów
zachowałysięwLitaniiWiększej,októrejpierwszewzmiankipodająźródła
zVIwieku”
15
.TakzwanaLitaniaWiększabyławięcpierwotnienazwą
określającąprzedewszystkim„suplikacjewykonywanepodczasprocesji”
16
.
Odnosiłasięzatemwyłączniedopraktyki,polegającejnaprzypasowaniudo
pogańskichzwyczajówzespołunormokreślającychstrukturęmodlitwy
wramachgenuektenialnego,niezaśdoprzedmiotu,którydziśokreślamy
terminemlitanii.
Badaczewymieniająróżneprzyczyny,którepozwoliłyzaakceptować
zwyczajobchodzeniaświątwdwojakimznaczeniusłowa„obchodzić”
(świętowaćiwędrować).Zmianęstosunkudozastanychpraktykkojarzysię
zwyklezogólnąpoprawąlosuchrześcijan,któranastąpiłazaKonstantyna
Wielkiego.
17
Podawanesątakżeokolicznościteologiczne
18
,leczpowodem
14
15
16
Op.cit.,s.235.
Op.cit.,s.236.
Op.cit.,s.207.
17
GeorgiMinczew,Świętaksięga–ikona–obrzęd.Tekstykanoniczneipseudokanoniczneaich
funkcjonowaniewsztucesakralnejifolklorzeprawosławnychSłowiannaBałkanach,Łódź2003,s.22:
„DowydaniaprzezKonstantynaedyktumediolańskiegochrześcijanomniewolnobyłomodlić
siępublicznie.Imożewłaśnieto,żeprzezkilkastulecizmuszenibyliodprawiaćswoje
nabożeństwapotajemnie,wkatakumbach,jestjednązprzyczynogromnejekspansjiprocesjipo
313r.”
18
Op.cit.,s.23:„Wczasieposługibiskupiejśw.GrzegorzazNazjanzuiśw.Jana
Złotoustegoherezjaariańskaciąglejeszczestanowiładlaortodoksjipoważnezagrożenie,
szczególniewstolicyImperium.Świętomariańskimtowarzyszyływspaniałeprocesje,
przechodzącewednieiwnocyulicamiKonstantynopola.Uczestniczyłownichwielu
mieszkańców,auroczysteiwidowiskowerytuałyprzyciągałyuwagęrównieżwielu
wyznawcówortodoksji.Zatroskanyomoralewiernychśw.JanZłotousty(biskupKonstanty-
nopolaod398r.)zmuszonybyłwalczyćzheretykamizapomocąichwłasnejbroni;wydał
