Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
POETYKALITANII
Oczywiście,mnożenieimionniezawszejestzwiązanezideąpoliteizmu
(chociażtowłaśniepoliteizmnadajetemuzjawiskunajbardziejoczywistą
podstawęteologiczną).
22
„Pobożnośćmuzułumańska”–powiadaLouisGardet
–„zwielkimupodobaniemzgrupowała99»najpiękniejszychImion«Bogapo
to,byrozważaćjeirecytowaćprzypomocyziarenswoistegoróżańca,
zwanegosubha[...].Allahjestalbosetnymimieniem,alboteż(częściej)
pierwszymzowych99”
23
.AbuHurajra,przyjacielMahometa,miałusłyszeć
odniego,żektowymieniateimiona,wejdziedoRaju.Zjegosłów
dowiadujemysiętakże,iżsuma99imionwynikazupodobaniaAllaha,który
samjestjeden,doliczbnieparzystych(SahihMuslim6475-6476).
Niecoinneceleprzyświecałypolionimiiwjudaizmie,gdziewiązałasięonaze
„zjawiskiemzanikaniaimieniaJahwe”
24
.ZkoleidlaRzymianwokresie
przedchrześcijańskiegopoliteizmuzatajenieimieniawiązałosięzprzekonaniem,
żekomuprzytrafisięwypowiedziećprawdziwąnazwębóstwa,sprawującego
pieczęnadmiastemRzym,tenbierzenasiebienajwiększyciężarwiny.
25
Rozmaiciewięcokreślanokorzyściwynikającezimionzastępczych.Dla
późniejszychdziejówlitaniizasadnicząrolęodegrałajednakpolionimiazwiązana
zkonkretnątradycjąpoetycko-religijną,ukształtowanąnaglebiekultury
starożytnegoEgiptu.Zbiegłysięwtejkulturzetrzynastępującezałożenia:
22
Jestraczejwyrazemrangikonkretnegobóstwa.TeresaStanek(Jahweabogowieludów,
IdeereligijnewczesnegoIzraelanatlewierzeńludówEgiptu,MezopotamiiiKanaanu,Poznań2002,
s.65-66)pisze:„MardukowiwbabilońskimmicieEnumaElisz(któryprzedstawiaMardukajako
prawdziwegotwórcękosmosu)wdzięcznibogowienadalipięćdziesiątimion,zktórychkażde
objawiałoinnyaspektjegoosobowościoraznakładałoróżneobowiązkinaczcicieli[...].
SumeryjskaListabogów(okresprzedsumeryjski?)rozpoczynasięwprawdzieodgenealogii
pierwszegowhierarchiibogaAnu,alewyliczaimionadwudziestujedenojcówAnu.Sątoimiona
archaicznychbóstw,reprezentującychamorficznąmaterię,zktórejzostałstworzonyświat.
Bogowiecinieodbieraliżadnejczciiniemieliswoichświątyń,niemniej,teologowietamtej
epoki,budującsystematycznąteologię,uznalizastosownepodaćichimiona.Dokumentten
obrazuje,jakistotnebyłodlaMezopotamiiokreślenieinazwaniewszystkichdziałającychwe
wszechświeciesił.”
23
LouisGardet,L’Islam,ReligionetCommunaute
´,Paris1967,s.64-65.Cytatnapodst.Robert
LeGall,ImięBożewliturgii,tłum.ks.FranciszekMickiewiczSAC,„Communio”,op.cit.,s.72.
WXXrozdzialeKoranuczytamy:„NiemaBoganadAllaha.Jemunależąsięnajpiękniejsze
imiona”.
24
Ks.AntoniBartoszek(ImięJahwewIzraelu,„Communio”1994,nr1,s.41-42)pisze,iżpo
niewolibabilońskiej„zamiastJahwepojawiająsięinneimionaBoga,np.’elohı
ˆmwtzw.Psałterzu
elohistycznym.Wykorzystywanesąokreśleniazastępcze,jaknp.Najwyższy(Dn4,21.29.31),Król
niebieski(Dn4,34),Wiecznieżyjący(Dn12,7;Syr18,1),Przedwieczny(Dn7,13.22),Władający
duchami(2Mch3,24),anawetNiebo(Dn4,23;1Mch3,18.22;4,24;12,15;2Mch7,11).[...]
PrzyczyntakiegostanurzeczynależyszukaćwnowejkoncepcjiBoga.Wokresiewczesnego
judaizmunastępujerozwójświadomościtranscendencjiBożej,ujawniającysięmiędzyinnymi
wstarannymwykluczaniuwszelkichantropomorfizmówwwypowiedziachoBogu.Wzrastalęk
przedświętościąimieniaBożego.BógrozumianyjestjakoAbsolut,którynieposiadaimienia.”
25
Por.MatthiasKlinghardt,Prayerformulariesforpublicrecitation,theiruseandfunctionin
ancientreligion,„Numen”1999,nr1,s.42-43.
