Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Genezalitaniiwaspekcieformalno-kompozycyjnym
37
Popierwsze,podobniejakwieleinnychludów,„Egipcjaniepodkreślalina
każdymkroku,żeimięboskiepozostajenieznane”
26
.Jednązpodstawowych
przeszkódnadrodzedopoznaniaprawdziwejnazwybóstwastanowiłaniezli-
czonamasaperyfraz(czywręczantonomazji),którezdołałskomponowaćpo-
mysłowyczłowiek,owładniętypożądaniemprzejęciategoimienianawłasność.
Niezostałowięcdotejporywykrytejedyniedlatego,żeznajdujesięwgąszczu.
TłumaczytoponiekądkarieręzagadkiwstarożytnymEgipcie,gdzieposzuku-
jącystawałprzedintelektualnymlabiryntem,adrogędoskarbumożnabyło
znaleźćnietyledziękilogicznemuwnioskowaniu,iledziękinakładowipracy.
„Jeżeliktośniewiedział,któryzezwrotówmawdanejchwilinajwiększeszanse
nazyskanieprzychylnościboskiegoadresata[...],wówczasbrakpowściągli-
wościwepitetach[...]stanowiłprzejawtaktuirozsądku”
27
.Aimwiększąliczbę
formułzdołanozgromadzićrazem,tymbardziejrosłanadziejapowodzenia
wrozwiązaniuzagadki.Wceniebyłateżpomysłowość.Niktprzecieżzgórynie
wiedział,wjakimzbiorzewyrazównależysięspodziewaćsukcesu:
JedenzwieluostrakonówzosadyrzemieślnikówwDeirel-Medinałączyopowiadanie
[...]zrejestremobcobrzmiącychboskichimion,jakHetebteniczyAsembeni.Swą
fantazyjnąkonstrukcjąuformowanąznajprzeróżniejszychelementówprzypominają
jużonemagiczneimionaboskiezczasówhellenistycznych.Zatymisztucznymi
tworamikryjesięzpewnościądążenie,bywktórymśmomencietrafićnawłaściwe
imięboga,choćbybyłoonofantastyczneinietypowe.
28
Alternatywnysposóbrozwiązaniategosamegoproblemupolegałna
wyciągnięciuwnioskuzdotychczasowychniepowodzeń.Skoroniemasłowa,
którebyłobyzdolnetrzymaćpodkluczemtajemniczebóstwo;skoroniedaje
tejszansyanisłowowpojedynkę,aniteżzbiórperyfraz;skorosumajednostek
słownikareligijnegozaciskapierścieńwokółsemantycznegocentrum,alenie
możegocałkowiciepokryć–towtakimrazieprzeniknięciatajemnicynależy
sięspodziewaćdopierowszereguwyliczeniowym.Prostazamianaukładu
paradygmatycznegonasyntagmatycznywprowadzabowiemcoś,czegonie
przewidziałsłownik.Nastykumiędzyformułamisąsiadującymi(1i2,2i3,
3i4itd.),atakże–naodległość–międzyformułamioddalonymiodsiebie
(1i3,1i4,2i4itd.),pojawiasięznaczeniowanadwyżka,powstającaniejako
nasyntaktycznychłączachwyliczenia.
Trzecisposóbuzasadnieniapolionimiiprowadzibezpośredniodokonkret-
negodziełapoetyckiego.Jeżeliprzedkonsolidacjągatunkulitaniimiejscem
występowaniagenuektenialnegobyłgatunekpijju
ˆt,togenpolionimiczny–
wokresiepoprzedzającymeręchrześcijańską–realizowałsięwtekstach
26
AndrzejNiwiński,Bóstwa,kultyirytuałystarożytnegoEgiptu,Warszawa1993,s.206.
27
J.Gonda,EpithetsintheRgveda,TheHague1959,s.171-172.
28
ErikHornung,Jedenczywielu?KoncepcjaBogawstarożytnymEgipcie,przeł.Andrzej
Niwiński,Warszawa1991,s.74-75.
