Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
MartaNadolna
byłoutworzeniew1946rokuPolskiegoTowarzystwaWydawcówKsiążeknaba-
ziepołączeniadziałalnościedytorówpaństwowych,spółdzielczychiprywatnych15;
od1948rokunadzórnadwydawnictwamiprzejąłWydziałPrasyiWydawnictw
KomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej,od1950rokuste-
rowałanimiCentralnaKomisjaWydawniczaprzyPrezesieRadyMinistrów,aod
1951roku1CentralnyUrządPrzemysłuGraficznegoiKsięgarstwa16.
W1946rokunamocyustawyoprawieautorskimz29marca1926roku,któ-
raznowelizowanazostaław1935rokuwydawcomprywatnymodebranorównież
prawawydawniczedopublikowaniadziełnajwybitniejszychpolskichautorów(np.
AdolfaDygasińskiego,ElizyOrzeszkowej,BolesławaPrusa,HenrykaSienkie-
wicza,StanisławaWitkiewicza,StanisławaWyspiańskiego,GabrieliZapolskiej,
StefanaŻeromskiego).Jakmożnawnioskować,prawateoddanowręceprzedsta-
wicielioficynpaństwowych.Takasytuacjapanowałaażdoroku1952,czylido
momentuuchwalenianowejustawyoprawieautorskim17.
Dopozbawieniawydawcówmożliwościpublikowaniaprzyczyniałasiętak-
żereglementacjapapieru.Najpoważniejuderzałyjednakwoficynyniedorzeczne
planywydawnicze1pisałotymStanisławAdamKondekwpracyPapierowa
rewolucja.OficjalnyobiegksiążekwPolscewlatach19481195518.Niemniejjed-
nakostatecznymkońcemaktywnościwydawcówprywatnychbyłoustanowienie
obowiązkuwpisuedytorówdopaństwowegorejestruwydawców,cowiązałosię
zwysokimkosztami.PonadtoAdamBrombergwpublikacjiKsiążkaiwydawcy.
RuchwydawniczywPolscewlatach194411964wyraziłpogląd,żeobowiązują-
ceopłatyzausługipoligraficzneipapierbyłydlaedytorówspółdzielczychdużo
mniejszeniżdlawydawcówprywatnych19;trzebajednakzaznaczyć,żelikwidację
rozpoczętooddrukarniprywatnych,codoprowadzałodoupadkuwydawnictw,
którekorzystałyzichsprzętu20.
Wszystkiewymienionezabiegi,wtymuniemożliwieniepublikowanianajbar-
dziejpopularnychdzieł,stałysiębezpośrednimiprzyczynamizamknięciawydaw-
nictw,którejużnigdysięnieodrodziły21.WedługJanuszaKosteckiegoszacowana
15M.Rzadkowolska:OficynaprzyulicyPiotrkowskiej…,s.15.
16Por.S.A.Kondek:Papierowarewolucja.OficjalnyobiegksiążekwPolscewlatach19481
1955.Warszawa1999.Por.Idem:Władzaiwydawcy.Polityczneuwarunkowaniaprodukcjiksiążek
wPolscewlatach194411949.Warszawa1993.
17M.Rzadkowolska:OficynaprzyulicyPiotrkowskiej…,s.15.
18S.A.Kondek:Papierowarewolucja…
19A.Bromberg:Książkiiwydawcy.RuchwydawniczywPolsceLudowejwlatach19441
1964.Warszawa1966,s.29130.
20Ibidem,s.30.
21AdamBrombergpodzieliłfunkcjonującychwówczasedytorównatrzygrupy.Pierwsząsta-
nowiliwydawcy,którzydziałalijużprzedwojnąiczęstochlubilisiędługimitradycjamiswojej
działalności.Należywtejgrupiewymienić:firmęArctów,GebethneraiWolffa,oficynęJanusza
MortkowiczaczynTrzaska,EvertiMichalski”,jakrównieżwydawnictwoStanisławaA.Krzyża-
nowskiego(zKrakowa),JakubaPrzeworskiego,WładysławaWilaka(zPoznania),jakrównieżKsię-
