Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
Zebranewtejksiążcestudiamajązaprzedmiot-jakpróbowałemto
ująćwtytule-powiązaniepolskiegooświecenia(zwłaszczajegolitera-
tury)ztradycjąorganizującąkulturęPierwszejRzeczpospolitejizeu-
ropejskimiimpulsamiwpływającyminajejmodernizację(zwłaszcza
wobszarzepolitykiiświadomościjejobywateli).Wieleznichmacha-
rakterrekonesansunapewnychobszarach,innezaśprzynosząpróbę
nowegospojrzenianadotychczasoweustalenia.Studiateukładająsię
wokółpewnychositematycznych,wskazującychjednocześnie-mam
nadzieję-najważniejszedlamniekwestie,którewbadaniachnadpol-
skimoświeceniemnależałoczynależyrozpoznać(niektóreznichporu-
szamtakżewpracachwydanychniedawnolubbędącychwdruku).
Bardzoważnawydajemisię,zasygnalizowanazwłaszczadwoma
ostatnimiszkicami,problematykadotyczącadzisiejszegospojrzenia
naoświecenie,naznaczonegohistoriąsporówoprzeszłość,czarnymi
ibiałymilegendami,manipulacjami,aprzedewszystkimstereotypowy-
miuproszczeniami.Toonetworząkontekst,wktórymdziśprzychodzi
badaczowioświeceniapracowaćiinterpretowaćnanowowydarzenia
ipostawy,przedmiotyitekstyzosiemnastegostulecia.Przełamanie
stereotypówniezależytylkoodliteraturoznawcy;możeonpróbować
pokazać,jakprzedmiotjegozainteresowaniałączysięzwielkimipo-
rządkaminarodowejświadomościikultury.Powinienteż-takuwa-
żamjakohistorykliteratury(dawnej)-pokazaćodmiennośćkulturową
icywilizacyjnąswegoprzedmiotuzainteresowania,objaśnićgo,wpro-
wadzićwszerszyukładodniesienia.Wczytaniuepokdawnychwłaśnie
Bcywilizacyjnahistorialiteratury”wydajesięszansąnaprzezwyciężenie
zagrożeńwspółczesnegoodrzuceniahistorycznościorazkryzysuhisto-
riiliteratury.Równieżteuwagimającharaktersygnału,arozwinięcie
wymagałobywięcejmiejsca,niżdajedodyspozycjiwstęp.Umieszczam
jetuwięcdlaprzywołaniapewnejprzestrzenikontekstów,którąuwa-
żamzaważnądlalekturyponiższychstudiów:układającychsięnietylko
wokółokreślonychosi,lecztakże-mamnadzieję-wpewnącałośćopi-
sującą(wautorskiejperspektywie)niektóreaspektyliteraturyikultury
polskiegooświecenia.
Zebranetustudiapowstawałynaprzestrzenidziesięciulat,byłypi-
saneprzyróżnychokazjach,wramachróżnychprzedsięwzięćbadaw-
czych,jakowystąpienianakonferencjachlubzprzeznaczeniemdoto-
mówzbiorowych.Powstawałydziękiwieluspotkaniomzbadaczami,
zwłaszczaztworzącymiwspólnotęBosiemnastowieczników”,którym
bardzotudziękujęzadyskusjeidzieleniesięspostrzeżeniami.Zeszcze-
gólnymiodczuciamiprzychodzimiwspomniećrozmowyzNieżyjący-
mi:prof.MieczysławemKlimowiczem,prof.ZbigniewemGolińskim
