Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
łysiępismażydowskiewjęzykupolskim.Jednakwdostępnychobecnienumerach
nDostrzegaczaNadwiślańskiego-DerBeobachteranderWeichsel”(1823-1824)
nieznajdziemyoryginalnejliteraturypisanejpopolsku,ajedynieprzekłady
zjęzykahebrajskiego.NatomiastnIzraelitaPolski”(1830-1831)niezachował
siędodzisiejszychczasów.WyjątkiemsąnielicznetekstyogłoszoneprzezJaku-
baTugendholda,m.in.DumaniaIzraelitynawarciewpierwszychdniachgrudnia
1830(Warszawa1831)orazdramatMirmo,czylitułaczpokutujący(Warszawa
1851),jednakwnaszejopiniitozbytmało,bymówićoistnieniuliteraturypolsko-
-żydowskiej.Należyteżzauważyć,żejedenzpierwszychpolskojęzycznychauto-
rówżydowskich,HenrykMerzbachdopieropopowstaniunJutrzenki”
,zwróciłsię
wswojejpoezjikutematomżydowskim,którychdotychczasunikał.
Antologięzamykająutworyz1918roku.Wliteraturzepolsko-żydowskiej,po-
dobniejakwliteraturzepolskiej,koniecpierwszejwojnyświatowejiodzyskanie
przezPolskęniepodległości,stanowiważnącezurę.Dwudziestoleciemiędzy-
wojenneprzyniosłonowetematyiproblemy,którymmusiałosprostaćkolejne
pokoleniepisarzypolsko-żydowskich.Cojednakważne,wniniejszejksiążceod-
najdziemyautorów(m.in.JakubaAppenszlaka,JanuszaKorczaka,RachelęKorn,
WilhelmaBerkelhammera),którzychociażdebiutowaliprzed1918rokiem,do-
pierowmiędzywojniuujawnilisięjakowybitniliteraci,publicyści,wydawcy
ikrytycy.
Spośródsetekdostępnychutworów,musiałyśmydokonaćnieuniknionejse-
lekcji.Wybranetekstyzostałypodzielonezewzględunareprezentowanyprzez
siebierodzajliteracki:poezję,prozę,dramat.Układkażdejczęścijestchronolo-
giczny.Kwestiądrugorzędnąbyłpodziałzewzględunacharakterideologiczny
tekstów.Wśródzaprezentowanychutworówczytelnikodnajdziecoprawdapisar-
stwowyraźnienacechowaneideamisyjonistycznymiiintegracjonistycznymi,ale
równieżitakie,któreniepodejmujetejtematyki.Cowięcej,wliteraturzepolsko-
-żydowskiejnieistniałysztywnegranicepomiędzynurtemintegracjonistycznym
asyjonistycznym.Nierzadkoautorzy,którzydeklarowalisympatiędożydowskie-
goruchunarodowego,ogłaszaliswojetekstywprasieintegracjonistycznej(m.in.
AlfredNossig),zwolennicyasymilacjizaśbylidrukowaniwperiodykachsyjoni-
stycznych(m.in.WilhelmFeldman).Ponadtopolscypisarzepodejmującytema-
tykężydowską,jaknaprzykładElizaOrzeszkowa,AdamMickiewiczczyBolesław
Prus,znajdowalisięwkręguzainteresowańzarównosyjonistów,jakiintegracjo-
nistów,aichutworypublikowanowcałejprasiepolsko-żydowskiej.Chcącpoka-
zaćtozjawisko,umieściłyśmywAntologiitekstypoświęconeElizieOrzeszkowej,
autorcecieszącejsięchybanajwiększąestymąwśródpisarzypolsko-żydowskich.
Kryteriumwyborupisarzybyłaprzynależnośćdonurtuliteraturypolsko-
-żydowskiej.Wśródautorównieznaleźlisiętwórcywyłączniepolskojęzyczni,ale
takżeliteracijidyszowi,m.in.wybitnyprzedstawicielkulturyżydowskiejAndrzej
Marekorazjednaznajważniejszychpisarekjidysz,RachelaKorn.NatomiastMa-
