Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Jakbyćdobrymhistorykiemł
15
żeprzełomwiekówXXiXXIrozpocząłsiępodznakiempowrotówdohi-
storii8.Dlahistorykaliteraturoznawstwamożetooznaczać(dokonujący
sięnanaszychoczach)powrótdobadańspodznakufilologii,nastawionej
-jakzawszewjejtradycji-naanalizęautorskiegotekstujęzykowego
jakofiltrukulturymacierzystejrzutowanejwkulturydoceloweiprzeła-
mywanejwichpryzmacie9.
SparafrazowanewtytulepytanieFeyerabendaprzypominajednak,
żewszystkiebodajdylematyipostulatyrelacjonizmupoznawczego
istanowieniahistorii,wynajdywaniatradycji,konstruowaniawiedzy
oprzeszłości10,któreuchodzązaodkryciaponowoczesnychbądźnowych
humanistów,wcześniejniżprzeznich,wcześniejnawetniżprzezFeyera-
benda,zostałysformułowaneprzezklasykównowoczesności(Diltheya,
Rickerta,Simmla,Cassirera,Benjamina,deSaussure’a,Jakobsona).
Najważniejszedlanich,pozaoczywistymdążeniemdozaangażowa-
niawiedzyhistorycznejwmodernizacyjnąprzebudowęświadomości,
aprzeztoświata,wyrosłymzoporuwobecczystopoznawczegopoj-
mowaniajejcelu,byłozrazupytaniedotyczącenieuchronnejrefrak-
cyjnościpoznania.JakBdosięgnąć”nieobecnego,któregoniema-py-
tałdramatyczniedeSaussure11.Jakjestmożliweuzgodnienieróżnych
perspektywpoznawczych-topytanie,polekturzeEinsteina(którego
odkrycieogólnejteoriiwzględnościwtymsamym,1916roku,wktó-
rymopublikowanoKursjęzykoznawstwaogólnego,byłodlaJakobsona
szczególniemocnympotwierdzeniemzasięguprzemianmyślowych),po-
dejmowałCassirer12.Diltheyowskidylematuzasadnienianieuchronności
8Powrotówdobadańuprawianychniegwolikolekcjonowaniadanych.Jedenznich,
zewzględunacelprojektujący,EwaDomańskanazywaBhistoriąratowniczą”,afirmatyw-
nieprzywołującmiędzyinnymipo-foucaultowskiprojekthistoriipotencjalnejArielliAzo-
luay,zakorzenionywbadaniachpostkolonialnych;por.tejże,PotentialHistory:thinking
throughViolence,BCriticalInquiry”2013,vol.39,no.3.Zob.teżE.Domańska,Historia
ratownicza,BTekstyDrugie”2014,nr5,s.16-17.
9Niemiejscenarozwijaniekoncepcjifilologiczniezorientowanejhistoriiteorii.Za-
sygnalizujętylko,żetekstynaukowesąwniejujmowanewzgodzieztradycjąfilologii:
jakocelowokształtowanewypowiedzisprawcze,osadzonewkontekstachinnychtekstów
kultury,zarównowśrodowiskachmacierzystych,jakwotoczeniachprzyszłych,wyzna-
czonychprzezrecepcjęioddziaływanie,wiązanezbiografiamiautorówiodbiorców,ich
zaangażowaniamipoznawczymiipozapoznawczymi,znajdującymiodwzorowaniewsty-
lachmyślowychipisarskich.
10Nawiązujędotytułówznanychprac:Ustanawianiehistorii,red.A.Adamiecka-Si-
tek,D.Buchwald,D.Kosiński,Warszawa2010;Tradycjawynaleziona,red.E.Hobsbawm,
T.Ranger,przeł.M.Godyń,F.Godyń,Kraków2008.
11F.deSaussure,Szkicezjęzykoznawstwaogólnego,oprac.S.Bouquet,R.Engler,
współpr.A.Weil,przeł.,wstępired.nauk.M.Danielewiczowa,Warszawa2004,s.39-40.
12E.Cassirer,OteoriiwzględnościEinsteina:studiumzteoriipoznania,przeł.P.Par-
szutowicz,przekładprzejrzałiwstępemopatrzyłM.Tempczyk,Kęty2006.Szczegółowo
