Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
WitoldJarno,PrzemysławWaingertner
niepodległegobytu.KruszyłsiębowiemzłowrogiSojuszTrzechCzarnych
Orłów-porozumieniePetersburga,BerlinaiWiednia-któryod200lat
utrzymywałwryzachEuropęitłumiłpolskiedążenianarodowo-wyzwo-
leńcze.PoprzeciwnychstronachbarykadyznalazłysięNiemcy,wspierane
przezAustro-Węgry,orazRosja,zaktórąujęłysięFrancja,WielkaBryta-
nia,apóźniejtakżenowazamorskapotęga-StanyZjednoczone.
WojnazastałaPolakówzorganizowanychwdwawielkieobozypoli-
tyczne.Ci,którzyupatrywaligłównegowrogaPolskiwRosji-socjaliści,
ludowcyikonserwatyści-skupilisięwaustriackiejGalicji,patronując
organizowanymprzezKomendantaJózefaPiłsudskiegoparamilitarnym
oddziałomstrzeleckim,któredałypoczątekLegionomPolskim,walczą-
cympóźniejprzeciwMoskalom.Zkoleizwolennicyobozunarodowego,
kierowanegoprzezjegozałożyciela,ideologaiprzywódcęRomanaDmow-
skiego,przekonani,żenajgroźniejszymprzeciwnikiemideiniepodległej
PolskisąNiemcy,dążylidowspółdziałaniazPetersburgiemisprzymie-
rzonymiznimpaństwamizachodnimi,skupiającsięnadziałaniach
dyplomatycznych.
ZwybuchemIwojnyświatowejrozpoczęłasięwsprawiepolskiejWielka
Licytacja,wktórejrywalizowalipomiędzysobącarorazcesarzeniemiecki
iaustriacki.Jejzasadybyłyproste-ktochciałpozyskaćPolakówdowspół-
pracymusiałdaćimwięcejniżstronaprzeciwna.Kolejne,corazwyższe
stawki-Akt5Listopada1916r.,wktórymwładcyNiemieciAustro-Węgier
obiecywaliPolakomodbudowęKrólestwaPolskiegozziemwydartychRo-
sji;wydanymiesiącpóźniejrozkazcaradoarmii,sugerującyutworzenie
państwapolskiegozbudowanegoztrzechzaborów;podtrzymującyjego
obietnicemanifestRząduTymczasowego,któryobjąłwładzęwRosjipo
abdykacjiMikołajaII-przybliżałyPolakówcorazbardziejdoosiągnięcia
upragnionegocelu:suwerennejizjednoczonejRzeczypospolitej.
DlaŁodziIwojnaświatowaokazałasięprawdziwąkatastrofą.Dawny
npolskiManchester”,nZiemiaObiecana”fabrykantówifinansistów,wielki
ośrodekprzemysłowy,nazywanyperłąwkoroniecarów,boleśnieodczuł
skutkiwojennejzawieruchy.Najpierwmiastoopuściliuchodzącyprzed
Niemcamiprzemysłowcy,ogałacającwłasnefabrykizmaszyn,atakżeza-
łóg,którechcieliwykorzystaćwnowychmiejscachprodukcji,wgłębiRo-
sji.Późniejnadeszłaokupacjaniemiecka,azniąrekwizycjeikonfiskaty
surowców,gotowychproduktówipracującychjeszczemaszynorazwy-
wózkinarobotydoNiemiec-tymczęstsze,imbardziejPaństwaCentralne
odczuwałybrakisurowcoweiniedostatekrąkdopracy.Niektóresza-
cunkiwskazują,żestratywojennełódzkiegoprzemysłuwyniosłyokoło
400milionówrubli,czyliponaddwamiliardypowojennychzłotych.Rów-
nocześniewspomnianawcześniejewakuacjaczęściludnościnawschód
