Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
35
Odprehistoriidośredniowiecza
granicęwsiBurekażdoDunajcapodDębno”1.Jakwielkiebyływtedypowodzie,
świadczyinformacjaopowodziw1270r.,kiedytowystąpiłDniebywałydwutygo-
dniowywylewrzekwsierpniu,m.in.Dunajca,któryuczyniłwieleszkód”2.Jeśliwezbrał
Dunajec,tooczywiścieBiałkarównież.Tutrzebanadmienić,żeżadenzpółnocno-
tatrzańskichdopływówDunajcaniemożekonkurowaćzBiałką3.Podwzględem
dynamikimierzysięzniąjedynieburzliwyPoprad.Nurtjejwgórnymbiegujesttak
silnyirwący,żenawetwpłytkichmiejscachzbijaznóg.Togroźnaitrudnadoujarz-
mieniarzeka.Przekonaliśmysięotymnaoczniewczasieostatniejwielkiejpowodzi
w1997r.,chociażprzezŁopusznąBiałkajużniepłynie.JednakjejwodyodNowej
Białejzalałynasząwieś.
Dlanasjednakpozostajeotwartepytanie,czyabyciludzie,wędrującwgórę
Dunajca,apotemkorytemBiałki,niezapuszczalisięwustronnezaciszenaszejŁo-
puszanki.JejujściebyłoponiżejujściaBiałkidoDunajca.Byćmoże,jużwcześniej
byłypoznanewaloryobronnetegomiejsca.Pozostajefaktem,żekatastrofalnapo-
wódźwpierwszejpołowieXIIIw.zmieniłanurtdwóchpotężnychgórskichrzek,
agwałtownyspadekzasobówwodnychDunajcawrejonieŁopusznejmiałwpływna
późniejszyrozwójwsi.
PrzerwawgrupachznaleziskzObłazowejażdośredniowieczawedługarcheo-
logówświadczyotym,żeodepokineolituPodhalestanowiłoraczejterentranzytu
grupludnościzpołudnianażyźniejszeterenyMałopolski.Ciludzieznalisięjużna
uprawieroli,chowiebydła,toteższukalibardziejsprzyjającychwarunków,aniżeli
mogliznaleźćnaPodhalu.Jeślizapuszczalisięnatetereny,towcelueksploatacji
twardegoradiolarytu.PonadtoterenPodhalaobejmujeobszarpomiędzygłównymi
przejściami,jakimisąnawschodzieprzełęczprzezMaguręSpiską,anazachodzie
działwodnyOrawy.WstosunkudotychprzejśćPodhalemiałocharakterperyferyjny.
NatereniePodhalaprzeprowadzonoposzukiwaniazbiorówzabytkówkamiennych
wŁopusznej,Frydmanie,NowejBiałej,BiałymDunajcu,SzaflarachiBańskiejNiżnej4.
Stwierdzonobrakdanychosadniczychodepokibrązupowczesneśredniowiecze.
Istniejąpojedynczezabytkoweegzemplarze,którenasuwająuczonymstwierdzenie,
żewepocebrązumogliwędrowaćnaPodhaleludziezrejonuSądecczyzny,abytu
trzebićlasiwysiewaćzboże.Jednakwydajesię,żenawetprzedprądamiosiedleńczymi
musiałanaPodhaluistniećjakaśnielicznaludność,któranadałanazwyrzekom,po-
lomilasom.Jużwpierwszychznanych,pisanychdokumentachzXIIIw.nazwyte
1
J.Grochowski,WNowejBiałej...,op.cit.,s.27
,29.
2
Dunajec,www.slownik.ihpan.edu.pl/[15.05.2015].
3
K.Saysse-Tobiczyk,DunajecrzekaTatriPienin,Wydawn.SportiTurystyka,Warszawa1975,s.67
.
4
M.Cabalska,PradziejeNowegoTarguiokolicy,[w:]DziejemiastaNowegoTargu,pr.zb.podred.M.Adamczyka,
PTPN,NowyTarg1991,s.25.
