Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
56
Epistemologicznezagadnienianaukoludzkimdziałaniu
ślonezagadnienia,odwracającjąodinnych.Podpowiadanam,copowinniśmy
badać,alenierozstrzyga,wjakisposóbmamyposzukiwaćwiedzy.Cowięcej,to
myślenie,aniedoświadczeniedecydujeotym,żeabypoznaćrzeczywistość,trze-
baanalizowaćnieistniejące,hipotetycznewarunki;todziękimyśleniuwiemy,
wjakichsytuacjachtrzebaprzeprowadzaćtakąanalizę.
Przykrośćpracyniejestpojęciemocharakterzekategorialnymiapriorycz-
nym.Bezpopadaniawsprzecznośćmożemywyobrazićsobieświat,wktórym
pracaniejestczymśprzykrym.Jesteśmywstanieopisaćwarunki,jakiepano-
wałybywtakimświecie23.Wświecierzeczywistymmamyjednakdoczynienia
zprzykrościąpracy.Dozrozumieniatego,codziejesięwświecierzeczywistym,
przydatnesąwyłącznietetwierdzenia,którezakładają,żepracajestźródłem
uciążliwości.
Jakuczydoświadczenie,pracajestzwiązanazprzykrością.Niedowiadujemy
sięjednakotymwsposóbbezpośredni.Nieistniejezjawisko,któresamoprzez
siębyłobyprzykrościąpracy.Istniejąjedyniedanedoświadczalne,któreinterpre-
tujemyzapomocąwiedzyapriorycznej.Interpretacjazaśprowadzinasdownio-
sku,żewypoczynek–czylistan,wktórympracaniewystępuje–wpozostałych
warunkachniezmienionychjestuznawanyprzezczłowiekazabardziejpożądany
niżpodejmowaniewysiłku.Niekiedyludzierezygnujązkorzyści,któremogliby
osiągnąćpracującwięcej.Oznaczato,żesągotowidopoświęceń,bymócwy-
poczywać.Wyciągamystądwniosek,żewypoczynekjestocenianyjakodobro,
apracępostrzegasięjakociężar.Dotakiegownioskuniemoglibyśmydojśćdys-
ponującjedyniewcześniejszymispostrzeżeniamiprakseologicznymi.
Teoriawymianypośredniejorazwszystkieteoriezbudowanenajejpodstawie
–jaknaprzykładteoriakredytufiducjarnego–majązastosowaniewyłączniedo
interpretacjizdarzeńwystępującychwświecie,wktórympraktykujesięwymia-
nępośrednią.Wświecie,wktórymwystępujetylkobarter,teoriatabyłabyczy-
stązabawąintelektualną.Jestmałoprawdopodobne,żebyekonomiścizowego
świata–oilewogólepojawiłabysięwnimekonomia–zastanawialisięnadta-
kimizagadnieniamijakwymianapośrednia,pieniądzitd.Tymczasemwświecie
realnymzagadnieniatesąistotnymelementemteoriiekonomicznej.
To,żeprakseologiakoncentrujesięnazrozumieniuświatarealnegoibada-
niupojawiającychsięwnimproblemów,nieoznacza,iżjejwnioskowaniatracą
charakteraprioryczny.Matoznaczeniewyłączniedlasposobu,wjakiekonomia
–jakdotychczasjedynarozwiniętaczęśćprakseologii–przedstawiawynikiswo-
ichdociekań.
Ekonomianiestosujemetodlogikiimatematyki.Niebudujecałościowego
systemuczystoapriorycznychrozumowańpozbawionychodniesieńdorzeczy-
wistości.Jeśliwprowadzadoswoichrozumowańzałożenia,towystarczyjej,
żepomagająonezrozumiećrzeczywistość.Wswoichtraktatachirozprawachnie
wprowadzawyraźnegopodziałunaczystąnaukęorazzastosowaniajejtwierdzeń
dorozwiązywaniakonkretnychproblemówhistorycznychipolitycznych.Wcelu
przedstawieniarezultatówswoichbadańprzybieraformę,wktórejaprioryczna
teoriaiinterpretacjazdarzeńhistorycznychsązesobąpowiązane.
23Zob.teżs.112–113.
