Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
niezależnychradykałówLjubomirDavidovićwczasieswego
przemówieniaoznajmił,żeSerbowiemusząwalczyćprzeciwkotej
aneksjinaśmierćiżycie.„Będziemywalczyć,dopókinie
zwyciężymy,alejeśliprzegramy,przynajmniejbędziemywiedzieć,
żezrobiliśmywszystko,cobyłownaszejmocy,iżeszanująnas
ztegopowodunietylkoSerbowie,aletakżecałasłowiańska
rasa”[79].KilkadnipóźniejporywczynastępcatronuJerzyprzed
zgromadzonymwstolicydziesięciotysięcznymtłumemwygłosił
mowę,wktórejoświadczył,żejestgotówstanąćnaczelezbrojnej
krucjatyserbskiegoluduwceluodzyskaniaanektowanychziem:
„Jestemniezmierniedumnyztego,żejestemżołnierzem,ibyłbym
dumny,gdybytomnieprzyszłociępoprowadzić,luduserbski,wtej
rozpaczliwejwalcenaśmierćiżycie,zanaszkrajizanasz
honor”[80].NawetprzywódcaPartiiRadykalnejNikolaPašić,który
wtamtymczasieniesprawowałżadnegourzęduministerialnego
idlategomógłbardziejotwarciemówić,comyśli,przekonywał,
żejeślianeksjaniezostaniecofnięta,Serbiamusiprzygotowaćsię
dowojnywyzwoleńczej[81].RosyjskiliberałPawełMilukow,który
odwiedziłSerbięw1908roku,byłwstrząśniętynasileniem
społecznychemocji.Jakwspominał,oczekiwanienawojnę
zAustriązamieniłosięw„gotowośćdowalki,azwycięstwo
wydawałosięłatweipewne”.Takiepoglądybyłytak
rozpowszechnioneiprzeznikogoniekwestionowane,że„spieranie
sięoniebyłobycałkowiciebezcelowe”[82].
Mentalnemapy,którewpływałynato,wjakisposóbzarówno
elity,jakiludpostrzegałypolitykęSerbiiorazjejcele,objawiłysię
porazkolejny.Jakwyjaśniałwswoimraporciez27kwietnia1909
rokubrytyjskiposełwBelgradzie,abyzrozumiećtonatężenie
emocji,jakieaneksjawzbudziławSerbii,trzebabyłoprzypomnieć
sobie,że
każdyserbskipatriota,którychociażtrochęinteresujesiępolitykąlubbierze
wniejaktywnyudział,nieutożsamianaroduserbskiegowyłącznie
zpoddanymikrólaPiotra,leczzewszystkimitymi,którzysąimpokrewnipod
względemrasyijęzyka.Konsekwentniepatrzynaprzód,oczekując
ostatecznegopowstaniaWielkiejSerbii,którapołączywjednącałośćróżne
