Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Folklorjakonnie-tekst”
WedługsemiotykówrosyjskichA.PiatigorskiegoiJ.Łotmana(PIA-
TIGORSKI,ŁOTMAN1993:113)tekstyjęzykamożnageneralniepodzielić
nateksty,któresąbardziejobiegoweikonwencjonalne(częściejod-
twarzaneiznane),oraznateksty,któresąmniejobiegoweikonwen-
cjonalne(rzadziejodtwarzaneiznane).Należyprzytymprzypomnieć,
żegranicamiędzypierwsząadrugąkategoriątekstówjestnieostra
ipłynna,maponadtorelacyjnycharakter,jakożezależyodaktualne-
goporównaniaokreślonegotekstuzinnymtekstem.Podobnątypolo-
gięmożnauważaćzabezpośredniwyrazteoriiludzkiegopostrzegania
zastosowanejdoproblematykitekstu.Chodzioto,żewszelkiestany,
którychdoznajeczłowiek,przyjmująpostaćdwóchrodzajówzjawisk:
zjawiskaznanego(typowego,oczywistego,zrozumiałego,przewidywal-
nego,niewymagającegointerpretacji)izjawiskanieznanego(nietypo-
wego,nieoczywistego,niezrozumiałego,nieprzewidywalnego,trudnego
dozinterpretowania).Tekstynależącedopierwszegotypuzjawisksą
dlaczłowiekanprzezroczyste”wtymsensie,żechoćtowarzyszą
człowiekowiwjegocodziennymżyciu,niesąprzedmiotemjegoteore-
tycznychzainteresowań,nieulegająteoretycznejobiektywizacji.Zko-
leitekstynależącedodrugiegotypuzjawisksązauważane.Człowiek
kierujenanieswąuwagę(obiektywizujeje),przypisującimważne
znaczenieztegowzględu,żestanowiąpewiennwyłom”wotaczającej
gorzeczywistości.A.PiatigorskiiJ.Łotmannazywajątekstypierw-
szegotypunnie-tekstem”,tekstydrugiegotypuzaśntekstem”(PIATI-
GORSKI,ŁOTMAN1993:100—113).
Rozróżnieniemiędzynie-tekstematekstemmarelacyjnycharak-
ter,taksamojakrozróżnieniemiędzytym,coznaneinieznane.To
samozjawiskomożebyćjednymalbodrugimwzależnościodtego,na
tlejakiegozjawiskajestpostrzegane,zczymjestporównywane(KAJ-
FOSZ2003:67—72).Tekstembędzietekstpisanywodróżnieniuod
tekstumówionego;niezrozumiaływodróżnieniuodzrozumiałego;
naukowy(nobilitowany)wodróżnieniuodnienaukowego(nienobilito-
wanego);religijny(sakralny)wodróżnieniuodniereligijnego(profa-
nicznego);sporadycznywodróżnieniuodpowtarzalnego;wyjątkowy
wodróżnieniuodpowszechnegoitp.Tekstem(wsensieczegośnie-
oczywistego,aztegopowodugodnegouwaginietylkozewzględuna
przekazywanątreść)będziedlawspółczesnegoużytkownikajęzyka
polskiegonieznanapieśńludowawporównaniuzlegendąmiejskąlub
pogłoską.Owapieśńbędzieuchodziłazaokazfolkloru,choćwrzeczy
30
